برنامه اصلاحات خیلی بلندپروازانهای که در نشست ملی ژانویه ۲۰۲۲ حول محور رسانهها تصویب شد میتواند راه را برای دورانی جدید در روزنامهنگاران کنگو هموار کند، روزنامهنگارانی که در معرض فضایی خصمانه و آسیبپذیر و تحت نفوذ سیاستمداران قرار دارند.
دورنمای رسانهای
جمهوری دموکراتیک کنگو، بزرگترین کشور جنوب صحرای آفریقا، بیش از ۷۰۰۰ روزنامهنگار حرفهای، ۵۴۰ روزنامه (که فقط ۱۵ تای آنها پیاپی منتشر میشوند)، ۱۷۷ شبکه تلویزیونی، ۶۱ ایستگاه رادیویی و ۳۶ رسانه آنلاین دارد. تنها رادیو و تلویزیون دولتی با نام رادیو تلویزیون نشنال کنگولایز (Radio Télévision nationale congolaise) و رادیو اوکاپی (Radio Okapi) که متعلق به سازمان ملل است در سراسر کشور در دسترس هستند. مطبوعات تقریبا خارج از کینشاسا، شهر پایتخت، وجود ندارند. سایتهای خبری مانند اکچوالیته.سیدی (Actualité.cd) و ۷سور۷.سیدی (7sur7.cd) به سرعت در حال رشد و توسعه هستند.
زمینه سیاسی
دورنمای رسانهای کنگو با حضور سیاستمدارانی شناخته میشود که مالک یا موسس رسانههایی هستند تا نفوذ خود در کشور را تبلیغ کنند و به قدرت برسند. رسانه ملی رادیو و تلویزیون رسانهای حکومتی است که استقلال ندارد. فشار مقامات محلی بر روزنامهنگاران و رسانههای محلی رایج است.
چارچوب حقوقی
قانونهای کشور منسوخ و ظالمانه هستند ولی مقامات متعهد به بازنگری قانون رسانه مصوب ۱۹۹۶ شدهاند. رسانهها منتظر قانونهای جدید هستند که مجازات زندان را برای تخلفات رسانهای حذف کند و اجازه دسترسی به اطلاعات درباره منافع همگانی در اختیار دولت را فراهم آورد و همچنین استقلال سردبیری در رسانههای تصویری همگانی را تضمین و قدرت نهاد نظارت و تنظیم مقررات برای رسانهها را تقویت کند (تا تعلیق خودسرانه رسانهها پایان یابد و روزنامهنگاری حرفهای تقویت شود).
زمینه اقتصادی
روزنامهنگاران و رسانههای کنگو در شرایط خیلی خطرناکی فعالیت میکنند. قراردادهای استخدام خیلی به ندرت دیده میشوند و «کوپاژ» به گستردگی پذیرفته میشود. کوپاژ یعنی روزنامهنگاران در ازای پوشش خبری بعضی مراسم و گزارشدهی درباره برخی اطلاعات پول دریافت کنند. بودجهای که دولت طبق قانون باید به رسانهها بپردازد هرگز به گونهای شفاف توزیع نشده است. رسانههای اندکی مستقل و قابل اتکا هستند و اکثر آنها تحت نفوذ حامیان مالی خود قرار دارند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
روزنامهنگاران گاهی بر اساس قومیت یا جامعهای که به آن تعلق دارند هدف قرار میگیرند و به ویژه در شرق کشور که محل فعالیت بسیاری از گروههای مسلح است برای کارهای خود در معرض اقدامات تلافیجویانه قرار دارند. در سال ۲۰۲۱، بعضی از ایستگاهها یا برنامههای رادیویی به اتهام «تشویق قبیلهگرایی و خشونت» معلق شدند. بسیاری از روزنامهنگاران همواره خود را سانسور میکنند.
ایمنی
روزنامهنگاران در خطر (Journalist in Danger)، سازمان همیار RSF در کنگو، ۱۱۰ مورد نقض آزادی رسانهها در سال ۲۰۲۱ را برشمرده است که شامل تهدید، حمله جسمی، قتل، تعطیلی یا غارت رسانهها و نزدیک به ۴۰ مورد بازداشت یا حبس خودسرانه میشود. سردبیر یک رادیوی محلی در ایتوری به قتل رسید و یک زن روزنامهنگار در شهر گوما به ضرب گلوله مجروح شد. نیروهای امنیتی که عامل ارتکاب نیمی از این موارد هستند از بخشودگی کامل برخوردارند.