دولت به رهبری رئیسجمهور اسماعیل عمر غیله (Ismaïl Omar Guelleh) که در سال ۲۰۲۱ برای بار پنجم انتخاب شد، زرادخانهای سرکوبگرانه شامل آزار قضایی، تفحص غیرقانونی، بازداشت و خشونت جسمی را به کار میگیرد تا محیطی ترسناک را برای رسانهها پدید آورد.
دورنمای رسانهای
دورنمای رسانهای جیبوتی در خاموشی ابدی به سر میبرد و تقریبا منحصر به رسانههای حکومتی نظیر روزنامه ناسیون (La Nation) و آژانس خبری جیبوتی و شبکه رادیو تلویزیونی آرتیدی (RTD) است. هیچ رسانه مستقلی در جیبوتی وجود ندارد. له ووا دو جیبوتی (La Voix de Djibouti) که توسط تبعیدیان در پاریس اداره میشود تنها ایستگاه رادیویی است که به طور مستقل اخبار را پوشش میدهد. امواج آن مرتب با پارازیت مواجه شده و وبسایت آن توسط مقامهای حکومتی مسدود میشود. دولت آگاهانه سرعت اینترنت را آهسته میکند تا دسترسی به رسانههای اجتماعی را محدود کند که یکی از اندک مکانها برای ابراز آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات هستند.
زمینه سیاسی
آزادی دسترسی به اطلاعات در جیبوتی وجود ندارد. دولت بر رسانههای حکومتی و نهاد نظارت و تنظیم مقررات برای رسانهها کنترل کامل دارد. قانون اساسی مصوب ۱۹۹۲، که اولین قانون اساسی کشور بعد از استقلال بود کثرتگرایی سیاسی را به رسمیت میشناسد اما در عمل نظامی تکحزبی وجود دارد و تنها یک نوع اندیشه و تفکر پذیرفته میشود. مناظرههای انتقادی در عرصه همگانی ناممکن است و هیچ رسانهای اجازه پخش آن را نخواهد داشت.
چارچوب حقوقی
کمیسیونی که وظیفه صدور مجوز برای رسانههای تصویری را بر عهده دارد، هنوز ایجاد نشده است با وجود این که تشکیل آن در قانون ۳۰ ساله آزادی ارتباطات پیشبینی شده است. قانون مذکور نیز خود بازدارنده عظیمی سر راه آزادی رسانه است چون در آن برای تخلفات رسانهای مجازات زندان در نظر گرفته شده و محدودیتهای سنی و ملیتی برای آنهایی که قصد تاسیس رسانهای را دارند مقرر میدارد.
زمینه اقتصادی
جیبوتی کشوری کوچک در شاخ آفریقا است و تنها یک میلیون نفر جمعیت و بازار تبلیغات کوچکی دارد. رئیسجمهور غیله در مصاحبهای در سال ۲۰۲۰ سعی کرد از این امر برای توجیه عدم استقلال رسانهها استفاده کند اما در واقعیت، عدم استقلال رسانهها بیشتر به علت تصمیمهای سیاسی است تا شرایط بد اقتصادی. رسانههای حکومتی، که تنها رسانههای موجود هستند، توسط دولت تامین مالی میشوند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
در جیبوتی روزنامهنگاران باید نسبت به حساسیتهای قومی و قبیلهای حساس باشند تا از رویارویی با فشار بیشتر بر خود اجتناب کنند. دین، وضعیت زن و موضوعهای مرتبط با گرایش جنسی به ویژه در این کشور مسلمان تابو هستند و مورد سانسور و خودسانسوری قرار میگیرند.
ایمنی
روزنامهنگارانی که میخواهند به گونهای مستقل گزارش دهند همواره در ترس از مورد جاسوسی قرار گرفتن، تهدید شدن، مورد حمله قرار گرفتن و گاهی بازداشت شدن زندگی میکنند. برخی از آنها از جمله خبرنگاران له ووا دو جیبوتی مجبورند مخفیانه کار کنند. در سالهای اخیر بسیاری از آنها به گونه خودسرانه بازداشت شدهاند تا جلوی کار آنان در گزارش کردن موضوعی حساس گرفته شود یا به آنها فشار بیاورند که منابع خود را معرفی کنند.