تا این اواخر بورکینافاسو یکی از نمونههای موفق آفریقا در زمینه آزادی رسانه بود. اما خشونت روزافزون و عدم ثبات سیاسی که به کودتای ژانویه ۲۰۲۲ و سرنگونی رییسجمهور راک مارک کریستیان کابوره (Roch Marc Christian Kaboré) منتهی شد خطراتی جدی برای امنیت روزنامهنگاران و دسترسی به اطلاعات ایجاد کرده است.
دورنمای رسانهای
بورکینافاسو از دورنمای رسانه ای پویا، حرفهای و کثرتگرا بهرهمند است. این کشور ۸۰ نشریه، شامل سیدوایا (Sidwaya)، لیونمنت (L’Evénement)، پیز (Le Pays)، و ۱۸۵ ایستگاه رادیویی، شامل امگا افام (Omega FM)، و ۳۲ شبکه تلویزیونی نظیر رادیودیفیوژن تلویوژن د بورکینا (Radiodiffusion Télévision du Burkina)، و بیاف۱ (BF1) و ۱۶۱ سایت خبری نظیر فاسو.نت (faso.net) و بورکینا ۲۴ (Burkina 24) دارد. فرهنگ روزنامهنگاری تحقیقی خیلی گسترده است اما وخامت یافتن شرایط امنیتی و سیاسی منجر به افزایش فشارهای خارجی و خودسانسوری شده است.
زمینه سیاسی
با وجود این که در بورکینافاسو انجام آزادانه روزنامهنگاری واقعیت دارد، دولت سابق معمولا به مبارزه با تهدیدها علیه امنیت همگانی نسبت به دسترسی به اطلاعات اولویت میداد. در مه ۲۰۲۱، یک روزنامهنگار فرانسوی و یک فیلمساز بلژیکی که هر دو مجوز داشتند، هنگام گزارش درباره یک مطلب از کشور اخراج شدند. دلیل بیاساس این اخراج هم آن بود که «تهدیدی علیه امنیت ملی» هستند. بعد از کودتای ژانویه ۲۰۲۲ اختلالهایی در ارتباطات اینترنتی نیز مشاهده شد.
چارچوب حقوقی
از سال ۱۹۹۱ در قانون اساسی آزادی رسانه و حق دسترسی به اطلاعات تضمین شده است. جرم افترا دیگر با مجازات زندان روبهرو نیست. با این وجود افترا میتواند به جریمههای سنگینی منتهی شود که مستقیم باعث تعطیلی رسانه خاطی شود. در سال ۲۰۱۹، بد شدن وضعیت امنیت باعث تغییر قانون کیفری شد که پخش اطلاعات درباره عملیات نظامی را به منظور «عدم تضعیف روحیه سربازان» جرمانگاری کرد. چنین جرمی با مجازات تا ده سال زندان و جریمههای سنگین مواجه است.
زمینه اقتصادی
رسانههای بورکینافاسو در فضایی شکننده کار میکنند و مخاطبان اندک و تبلیغات پراکندهای دارند. و بحران بهداشت همگانی حاصل از کووید-۱۹ هم موجب کاهش چشمگیر پخش رسانهها و درآمد تبلیغات شد.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
حساسترین موضوع در بورکینافاسو مذهب است. گروههای مذهبی فعال بحثهای عرصه همگانی را زیر نظر دارند و فشار زیادی بر آن اعمال میکنند که تهدیدی علیه آزادی بیان است و احتمالا به خودسانسوری منجر میشود.
ایمنی
در سالهای اخیر امنیت خبرنگاران با پسرفتهایی جدی مواجه بوده است. در آوریل ۲۰۲۱، دو روزنامهنگار اسپانیایی، دیوید بریاین (David Beriain) و روبرتو فریل (Roberto Fraile) هنگام تهیه گزارش در شرق بورکینافاسو کشته شدند. آنها اولین کشتههای در ۲۰ سال گذشته بودند. این مناطق به عنوان مناطقی خطرناک و دور از دسترس تلقی میشوند. از پایان ۲۰۲۰، به بهانه عدم امکان تضمین امنیت به روزنامهنگاران اجازه داده نشده است از مناطق اسکان مجدد آوارگان در کشور بازدید کنند. کارمندان رسانه گاهی هنگام پوشش اعتراضات مردمی تهدید میشوند و مورد حمله قرار میگیرند.