فشار فزاینده به رسانه های خصوصی در افغانستان

در روزهای اخیر شورای علمای افغانستان و وزیر اطلاعات و فرهنگ این کشور، از برخی برنامه های تفریحی تلویزیون های خصوصی این کشور انتقاد کرده اند. شورای علما که از روحانیون بنیادگرای کشور تشکیل شده، از دولت خواسته است تا به نشر برنامه های تلویزیونی به ویژه فیلم ها و سریال های خارجی که به قول این شورا مبتذل و در تضاد با فرهنگ و ارزش های دینی قرار دارد، محدودیت وضع کند. در همین حال، عبدالکریم خرم وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان، در دیدار با مسئولان تلویزیون های خصوصی، گفته است: نشر (پخش) این سریال ها، علاوه بر اینکه جوانان را به گمراهی سوق می دهد، باعث تبلیغ بت پرستی در کشور می شود. وزارت اطلاعات و فرهنگ، در حدود 9 ماهی که از آغاز به کار آقای خرم در راس این وزارت می گذرد، تاکنون بارها تلویزیون های خصوصی را متهم به نشر برنامه های مغایر با فرهنگ ملی و اسلامی کرده است. می توان گفت که موضعگیری شورای علما، برخاسته از برداشت محدود آن از دین و تعبیرهای سختگیرانه اش از اصول و ارزش های اسلامی است که به باور بسیاری، با مبانی اسلام راستین پیوند دقیقی ندارد؛ ولی این را هم نباید فراموش کرد که در بعضی موارد تعدادی از رسانه های دیداری، مرزهای اخلاقی جامعه و ارزش های دینی را چندان که انتظار می رود، لحاظ نمی کنند. حربه بُـرنده در همین حال، همراهی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با خواست شورای علما، در واقع جنبه سیاسی دارد تا رغبت دولت به شنیدن دیدگاه های نهادهای غیردولتی. بی توجهی دولت در گذشته به خواسته ها، طرحها و انتقادهای سازنده نهادهای غیردولتی، تایید کننده این ادعاست. پرسش این است که چگونه شد این یک بار دولت با خواست یک نهاد دینی غیردولتی همصدا شد؟ دولت که به دلیل بازتاب گسترده انتقادهای عامه و نظریات مخالفان سیاسی و نهادهای مدنی در رسانه های خصوصی، خود را آسیب پذیر یافته است و از دیگر سو، کم توانی رقابت رسانه های ملی وابسته به دولت در برابر رسانه های خصوصی، نتوانسته در میان مخاطبان جای فراخی برای خود دست و پا کند، تلاش دارد تا با ایجاد فشار بر رسانه های غیردولتی، به هر بهانه ای، از مخاطبان آنها بکاهد. در راه رسیدن به این هدف، سختگیری های علمای دینی می تواند حربه برنده ای در دست دولت قرار دهد تا با وارد کردن محدودیت بر برنامه های تفریحی این رسانه ها، راه رسانه های دولتی را به درون جامعه بیشتر از دیگران باز کند. سوء استفاده از احساسات دینی؟ وزارت اطلاعات و فرهنگ با مخالفت با نشر و پخش بعضی سریال ها و فیلم های کشورهای همسایه، با این بهانه که فرهنگ به اصطلاح ملی را آسیب می زند، هدف سیاسی دیگری را نیز دنبال می کند و در پی آن است که از آمیزش زبان های مشترک جلوگیری کند. برای دولت، شایسته تر این است که از احساسات دینی مردم برای آوردن فشار بر رسانه ها استفاده نکند، بلکه بکوشد رسانه های دولتی را در جهتی هدایت کند که بتوانند در نشر برنامه های مبتنی بر ارزش های اخلاقی، فرهنگی و دینی، چنان با جاذبه عمل کنند که جا را برای برنامه های مبتذل و غیراخلاقی تنگ کند. اگر رسانه ای از طریق نشر برنامه های مبتذل می خواهد راهش را به درون جامعه باز کند، رسانه دیگری می تواند از طریق نشر برنامه های پرجاذبه اخلاقی مخاطبان را از چنگ رسانه های مبتذل برباید. برای گروه های دینی نیز سزاوارتر است که به جای سختگیری های پیوسته بر رسانه ها، خود جستجوگر راه های موثرتر تبلیغات دینی به گونه ای شوند که بتواند میل مخاطبان بیشتر را برانگیزد. احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه کابل به نقل از بي بي سي فارسي