بیلان خشونت علیه روزنامه‌نگاران در سال ٢٠١۸

خشونت علیه روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است. در این بیلان شمار کشتگان، زندانیان، گروگان‌ها و ناپدید شدگان نسبت به سال ۲۰۱۷ در برخی شاخص‌ها افزایشی چشمگیر داشته‌اند. ۲۰۱۸ با ۸۰  کشته یکی از مرگبارترین سال‌ها برای حرفه کاران رسانه‌ها است.

 

بیلان ۲۰۱۸ با رقم :

کشتگان  ۸۰

زندانیان ۳۴۸

گروگان‌ها ۶۰

ناپدید شدگان ۳

 

روش ما

گزارش‌گران بدون مرز RSF) )  از سال ۱۹۹۵ (۱۳۷۴) هر سال بیلانی از آزارگری علیه روزنامه‌نگاران بر مبنای داده‌های تأیید شده منتشر می‌کند. داده‌ها نخستین با دقت واکاوی می‌شوند تا کاملاً و یا و یا درصد بالای از اطمینان روشن کنند که بازداشت، ربوده شدن، ناپدید کردن، و یا کشته شدن خبرنگار در ارتباط مستقیم با فعالیت‌های حرفه‌کارانه‌ی وی بوده است. در مورد کشته شدن خبرنگاران، سازمان تا جایی که ممکن است، میان خبرنگارانی که مستقیم به عنوان خبرنگار هدف حمله قرار گرفته‌ و کشته شده‌اند با خبرنگارانی که در حین انجام وظیفه کشته می‌شوند، آمارها را با تفکیک منتشر می‌کند. در مواردی که سازمان در باره‌ی ارتباط مستقیم رخ‌داد با فعالیت‌ حرفه‌ای هنوز تردید دارد، اطلاعات تا اطمینان از صحت خبر منتشر نخواهند شد در این بیلان که از روز نخست ژانویه ۲۰۱۸ (۱۲ دی‌ /جدی ۱۳۹۶) تا روز نخست دسامبر ۲۰۱۸ (۱۰ آذر/قوس ۱۳۹۷) را در بر می‌گیرد. آمارها تا جایی که ممکن بوده به تفکیک ارائه شده است.

کشتگان در سال ۲۰۱۸

 

۸۰   کشته شده به هنگام انجام وظیفه اطلاع‌رسانی

  ۶۳ روزنامه‌نگار حرفه‌ای

۱۳روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار (شهروند - خبرنگار )

 ۴ همکار رسانه‌ها

۴۹ تن از کشتگان هدفمند به قتل رسیده‌اند (۶۱%)

(هدفمند به قتل رسیده و به دلیل خبرنگار بودن کشته شده است)

۳۱  تن به هنگام انجام وظیفه اطلاع‌رسانی

(به هنگام انجام وظیفه اطلاع‌رسانی کشته شده بدون انکه بعنوان خبرنگار هدف قرار گرفته باشد.)

۷۷ مرد -  ۳ زن

۷۵ خبرنگار محلی  -  ۵ خبرنگار خارجی

 ۴۴ تن در مناطق جنگی (۵۵%)

گزارش‌گران بدون مرز یادآور می‌شود :  در۱۰ سال گذشته ۷۰۲ روزنامه‌نگار حرفه‌ای در سراسر جهان کشته شده‌اند

 

 

در حالی که سال میلادی ۲۰۱۷ که در ۱۴ سال گذشته کم مرگ‌ترین سال برای روزنامه‌نگاران بود،  ۲۰۱۸ با ۸۰ کشته ( روزنامه‌نگاران حرفه‌‌کار،  روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار (شهروند-خبرنگاران) و همکاران رسانه‌ای) در سراسر جهان این گرایش را وارانه کرد. ۶۳ روزنامه‌نگار حرفه‌‌کار در سال میلادی ۲۰۱۸ کشته شده‌اند. این آمار در سال گذشته ۵۵ تن بود، که نشانگر  افزایشی ۱۵  درصدی است. شمار کشتگان شهروند-خبرنگار، ۱۳ تن نسبت به ۷ کشته‌ی سال گذشته، نیز افزایش داشته است. شهروندخبرنگاران در سال‌های اخیر به ویژه در حکومت‌های سرکوب‌گر و یا در کشورهای در حال جنگ، نقشی گاه تعیین کننده در تولید و انتشار خبر داشته‌اند. به این آمار هشدار دهنده باید ده‌ها مورد را که از سوی سازمان در دست تحقیق هستند باید افزود. 

 

در مجموع ۴۹ تن از کشتگان به دلیل تحقیق کاووشگرانه‌شان که منافع قدرت‌های سیاسی، مذهبی و یا مافیایی را تهدید کرده است، دانسته هدف قرار گرفته و کشته شده‌اند. از این میان کشته شدن یان کوچاک روزنامه‌نگار کاوشگر اسلواک به تاریخ ۲۱ فوریه و جمال خاشقچی که در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول کشته شد به تاریخ ۲ اکتبر، نشانگر سخت‌سری کسانی‌ست که به هر قیمتی می‌خواهند روزنامه‌نگارانی که کارشان را برای منافع خود «گزندی» می‌دانند به سکوت وادار کنند.

 

 

 

مرگبارترین کشورهای جهان برای روزنامه‌نگاران

افزایش شمار روزنامه‌نگاران کشته شده در این سال یکی به علت شمار حمله‌های انتحاری علیه خبرنگاران در افغانستان است. با ۱۵ خبرنگار کشته (۱۱ تن در حملات پیاپی انتحاری) این کشور مرگبارترین کشور جهان برای خبرنگاران در سال ۲۰۱۸ است. ۱۰ ثور/ اردیبهشت ۱۳۹۷ در دو حمله انتحاری و انفجار بمب دست‌کم ۹ خبرنگار کشته و ۶ تن دیگر زخمی‌شدند. در انفجار دوم که حمله مستقیم به خبرنگاران بود، یار محمد توخی تصویربردار طلوع نیوز،غازی رسولی خبرنگار تلویزیون یک، نوروز علی رجبی (خاموش) تصویربردار تلویزیون یک، شاه مری فیضی عکاس فرانس پرس، سلیم تلاش خبرنگار و علی سلیمی تصویربردار تلویزیون مشعل، عبادالله حنانزی، محرم (فرشته) درانی، سباوون کاکر خبرنگاران رادیو آزادی، کشته شده‌اند. چند ساعت پس از این کشتار احمد شاه خبرنگار بخش پشتو بی بی سی، در ولایت خوست بدست مردان مسلح ناشناس کشته شد. صمیم فرامرز خبرنگار و رامز احمدی فلم‌بردار شبکه  طلوع نیوز در حمله انتحاری پیاپی چهارشنبه ۱۴ سنبله ۱۳۹۷ کشته شدند.

 کشتار ۱۰ ثور/ اردیبهشت ۱۳۹۷ نه تنها مرگبارترین حمله به خبرنگاران در افغانستان پس از سقوط طالبان در أفغانستان است که مرگبارترین حمله به خبرنگاران در جهان پس از کشتار ٣٠ خبرنگار  در جزیره میناندو در فلیپین از سال ۲۰۰۹ بشمار می‌آید.

در کشور دیگر در جنگ، سوریه ۱۱ تن، دو روزنامه‌نگار حرفه‌کار، هشت شهروند-خبرنگار و یک همکار رسانه‌ها در طی سال روان قربانی جنگ شدند. کاهش شمار کشتگان نسبت به سال گذشته، نباید خطر پذیری شهروند-خبرنگاران را برای اطلاع رسانی از جنگ را به فراموشی بسپرد.

 دریمن ۸ تن کشته شده‌اندو در سال گذشته شمار کشتگان ۲ تن بود. با وجود فراخوان‌های چند جانبه برای صلح اما یمن هر روز بیشتر در تباهی جنگ فرو می‌رود. سازمان ملل متحد به تازگی بحران در این کشور را بدترین بحران بشری جهان خوانده است. خبرنگاران اگر در زیر بمباران‌ها کشته نشوند، در زندان‌ها می‌پوسند. انور ال راکان که بیش از یک سال در اسارت حوثی‌ها بود، نیمه جان آزاد شد اما مدتی پس از آزادی جان سپرد. خانواده او تایید کردند وی در اثر ضعف شدید جسمانی به علت گرسنگی درگذشته است.

 

برای نخستین بار از سال ۲۰۰۳ در عراق گزارش‌گران بدون مرز هیچ کشته‌ای شمارش نکرده است. پس از سه سال نبرد خونین نیروهای نظامی عراقی کنترل کشور را بدست گرفتند. بازپس گیری موصول و دیگر مناطق استراتژیک از داعش پایان جنگی خونین بود که شماری بسیاری قربانی از روزنامه‌نگاران گرفته بود.

 

نیمی از روزنامه‌نگاران در کشورهای صلح کشته شده‌اند

در میان ۶ کشور مرگبار جهان برای روزنامه‌نگاران، مکزیک، و هند و ایالات متحده امریکا که برای نخستین بار بر این فهرست افزوده شده است، سه کشور در صلح هستند.

در مکزیک درندگان آزادی رسانه‌ها بسیارند و روزنامه‌نگارانی که در باره‌ی فساد سیاست‌مداران از این میان مقامات محلی و یا جنایات سازمان یافته کار می‌کنند، همواره مورد تهدید و ترساندن، تهاجم و یا اعدام خیابانی قرار می‌گیرند. بخشودگی از مجازات برآمده از فساد همگانی که بر کشور حاکم است زنجیرواری خشونت را تغذیه می‌کند. روبن پات در ۲۴ ژوییه در ایالت کینتانارو به قتل رسید در حالی که به دلیل تهدیدها خواهان حفاطت از خود شده بود. چندی پیش از او همکارش، گوادولپ شان دزیب نیز در همین ایالت کشته شده بود. ۲۱ سپتامبر مااریو لیونل گومز سانچز توسط مردان مسلح موتور سوار در ایالت چیاپاس کشته شد. یک روز پیش از این جنایت، اعضای کمیسیون ساز و کار حفاظت از مدافعان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران از کاهش بودجه خود توسط دولت خبر داده بودند.

 

در هند نیز خبرنگاران با ترس و وحشت همیشگی کار می‌کنند. بدون شمارش، تعداد قتل‌های نافرحام، تهدیدها و حمله فیزیکی هر روزه، ۶ تن از همکارانشان در این سال کشته شده‌اند. وحشی‌گری قاتلان حدی ندارد، به تاریخ ۲۵ مارس ناوین نیشال و ویجای سینگ در ایالت بی‌هار در شرق هند بر اثر برخورد و پرتاپ شدن با خودرو ۴×۴ کشته شدند. راننده این اتومبیل یکی از مسوولان محلی بود و برای انتقام از انتشار یک مقاله آنها را به قتل رساند. در همان روز ساندیپ شارما را نیز که در باره مافیای شن در ایالت مادهیا پرادش کاووش می‌کرد، کامیون زیر گرفت و له کرد. این گروه مافیایی که به شکل غیر قانونی از مین‌های ایالت بهره‌برداری می‌کند تا کنون مسوول کشتن شش روزنامه‌نگار است.

امسال ایالات متحده امریکا  با شش روزنامه نگار کشته شده، به فهرست کشورهای مرگبار برای روزنامه‌نگاران وارد شد. در حمله به تحریریه روزنامه‌ی محلی کاپیتال گازت در شهر آناپولیس ِ ایالت مریلاند چهار روزنامه‌نگار کشته شدند. این نخستین حمله مرگبار به یک روزنامه در تاریخ معاصر امریکا بود. دو خبرنگار دیگر به هنگام پوشش خبری طوفان آلبرتو در کارولینای شمالی کشته شدند.

 

کشتگانی که جهان را تکان دادند

جمال خاشقچی (عربستان سعودی)

روزنامه‌نگار مشهور که در امریکا در تبعید بسر می برد، ناپدید شدنش به تاریخ ۲ اکتبر سال روان و سپس پذیرش به قتل رساندن فجیع‌اش از سوی ماموران امنیتی بلند پایه عربستان سعودی در کنسولگری استانبول، موج از خشم را در جهان به وجود آورد. این جنایت پرده از دهشتناکی روش‌های سرکوب‌گر عربستان سعودی تحت هدایت محمد بن سلمان برداشت.

 

یاسر مرتجی و احمد ابو حسین (فلسطین)

در تاریخ ۶ اوریل گذشته، یاسر مرتجی روزنامه‌نگار فلسطینی عکاس خبرنگار آژانس مستقل عین مدیا، بر اثر شدت جراحات در بیمارستان درگذشت. وی با شلیک ارتش اسرائیل به هنگام پوشش خبری تظاهرات‌های بازگشت به وطن مجروج شده بود. این خبرنگار ۳۰ ساله جلیقه « رسانه» کاملا قابل شناسایی بود. دو هفته پس از این جنایت روزنامه نگار دیگر احمد ابو حسین خبرنگار رادیو شاعب و بیسان نیوز با شلیک  گلوله نظامیان اسرائیلی کشته شد. به گفته شاهدان این خبرنگار که به هنگام کشته شدن در ۷۰۰ متری مرز بود، عامدانه هدف تیر قرار گرفت. گزارش‌گران بدون مرز (RSF) چند ساعت پیش از برگزاری جلسه شورای امنیت سازمان ملل در باره کشتار غیر نظامیان فلسطنی در غزه، به تاریخ ۱۵ می ۲۰۱۸ با انتشار اطلاعیه اعلام کرد که از ارتش اسرائیل به دیوان کیفری بین‌المللی شکایت کرده است.

 

یان کوچاک (اسلواکی)

روزنامه‌نگار ۲۷ ساله اسلوکی به تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۸ به همراه شریک زندگیش به قتل رسید. وی در باره نفوذ و حضور مافیای ایتالیا در کشورش که موفق شده بودند بخشی از کمک‌های اتحادیه اروپا به کشاورزان اسلواکی را بچاپند، تحقیق می‌کرد. زنی به نام آلانا زس که از نزدیکان یکی از سیاستمداران بدنام اسلواکی ماریان کوچنر است، به آمریت این قتل متهم شده‌اند.

 

در سال ۲۰۱۸ از میان ۸۰ روزنامه‌نگار کشته شده ۷۵ تن در کشورهای خود و ۵ تن به هنگام گزارش‌گری در خارج از کشور کشته شده‌اند.

 

در باره قتل سه روزنامه‌نگار روسی در آفریقای مرکزی به تاریخ ۳۱ ژوییه ابهام‌های زیادی وجود دارد. اورهان جمال،کریل ردچنکو و الکساندر راستور گویف توسط گروهی از مردان مسلح ناشناس کشته شدند. این خبرنگاران در باره مزدوران وابسته به گروه واگنر شرکت نظامی خصوصی روسی در این منطقه تحقیق می‌کردند. مترجم و راهنمای آنها هنوز شناسایی نشده است. اجیرشدگان این گروه در سوریه هم حضور دارند. دولت‌های روسیه و آفریقای مرکزی که در باره این کشتار تحقیق می‌کنند، تا کنون اطلاعاتی که به شناسایی عاملان منجر شود نشر نکرده‌اند.

 

در کلمبیا دو خبرنگار اکواتوری خاویر اورتگا و پل ریواس که برای روزنامه ال‌کرمرسیو کار می‌کردند و همچنین راننده آنها افراین سه‌گارا پس از ربوده شدنشان به تاریخ ۲۶ مارس توسط یک گروه منشعب از فارک کشته شدند. این خبرنگاران در باره کارتل‌های مواد مخدر و درگیری‌های نظامی آنها با نیروی های دولتی دراستان مرزی کلمبیا، اسمرالدا، که از اغاز سال میلادی در مرزهای کشور شدت یافته بود، گزارش تهیه می‌کردند.

 

روزنامه‌نگاران زندانی

۳۴۸ روزنامه‌نگار زندانی  (% ۷ ) +

۱۷۹ روزنامه نگار حرفه‌‌کار

۱۵۰ روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار (شهروند - خبرنگار)

۱۹ همکار رسانه‌ها

 ۳۲۴ مرد (۹۳%)  ۲۴ زن (۷%)

 

۳۴۸ روزنامه‌نگار، شهروند- خبرنگار و همکارسانه‌ها در سال ۲۰۱۸ همچنان زندانی هستند، که نسبت به سال گذشته (۳۲۶) زندانی رشدی ۷ درصدی داشته است.   اگر تعداد روزنامه‌نگاران حرفه‌کار ۱۷۹ نسبت به سال گذشته (  ۲۲۰ تن)، کاهش داشته است، اما شمار شهروند - خبرنگاران و یا روزنامه‌نگاران ناحرفه‌کار زندانی با ۴۰ درصد، افزایشی چشمگیر داشته است. پس از بستن و تحمیل سانسور به روزنامه‌های سنتی کشورهایی چون چین، مصر، ایران و یا عربستان سعودی با سرکوب آنلاین و قانون‌های سایبری به شکار شهروند –خبرنگاران پرداخته‌اند.

 

زندان های بزرگ جهان برای روزنامه‌نگاران

 چین ۶۰

مصر ۳۸

ترکیه ۳۳

عربستان سعودی ۲۸

جمهوری اسلامی ایران ۲۸

 

بیش از نیمی از خبرنگاران زندانی در جهان در این ۵ کشور زندانی هستند.

 

چین  با ۶۰ زندانی همچنان رکورددار بزرگترین زندان جهان برای روزنامه‌نگاران حرفه‌کار و روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار است که این آخرین‌ها یک سوم (۴۶ تن) زندانیان هستند. این روزنامه‌نگاران در بیشتر موارد برای انتشار نوشته‌ای بازداشت و در شرایطی غیر انسانی زندانی می‌شوند. سانسور، زیرنگر داشتن و بازداشت خودسرانه سرانجام همه روزنامه‌نگارانی است که خطوط قرمز ترسیم شده از سوی حکومت را زیر پا بگذرند. در سال روان گزارش‌گران بدون مرز دست کم ۱۰ روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار را که در وضعیت وخیمی بسر می برند شمارش کرده است.

 

در ایران نیز شهروند خبرنگاران، دو سوم زندانیان را تشکیل می‌دهند که بهای سخت‌گیری‌های رژیم تهران برای اطلاع‌رسانی مستقل را پرداخت می‌کنند. امروز در ایران و در پی سرکوب نظام‌مند رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران این شهروندخبرنگاران هستند که فعالانه بر روی شبکه‌های احتماعی  مرکز مبارزه برای اطلاع‌رسانی آزاد و تغییری دمکراتیک هستند. و هدف‌های اصلی سرکوب های به ویژه سپاه پاسداران و سازمان اطلاعات‌اش از این میان  اقلیت های مذهبی  که در باره وضعیت سرکوب اطلاع رسانی می کنند.

همکاران سایت اطلاع‌رسانی مجذوبان نور در نخستین ساعات بامداد ۱ اسفند ۱۳۹۶ بازداشت و به هنگام بازداشت به شدت از سوی ماموران انتظامی، بسیجی‌های لباس شخصی مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. بنا بر اطلاعات گردآوری شده از سوی گزارش‌گران بدون مرز این روزنامه‌نگاران و شهروند – خبرنگاران به هنگام بازجویی بدست ماموران پلیس و ماموران امنیتی در آگاهی شاپور و بند ۲۰۹ زندان اوین به شدت شکنجه شده‌اند. این سایت تنها منبع اطلاع‌رسانی مستقل درویشان گنابادی است .

در آغاز مهرماه ۱۳۹۷ اعلام شد که  همکاران سایت مجذوبان نور به ۶۴ سال زندان و ۴۴۴ ضربه شلاق محکوم شده‌اند.

صالح الدین مرادی، رضا انتصاری از مدیران سایت و سینا انتصاری شهروند‌-خبرنگار هرکدام به ۷ سال زندان، کسرا نوری از مدیران سایت و محمد شریفی مقدم شهروند‌-خبرنگار هر کدام به ۱۲ سال زندان و مصطفی عبدی یکی دیگر از مدیران سایت به ۲۶ سال زندان محکوم شده است. افزون بر احکام سنگین زندان آن‌ها هر کدام به ۷۴ ضربه شلاق، دو سال محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی و شبکه‌های مجازی و دو سال ممنوعیت خروج از کشور نیز محکوم شده‌اند. هیچ‌کدام از همکاران سایت در اعتراض به ناعادلانه بودن محاکمات از این میان نداشتن حق انتخاب وکیل در جلسه‌های دادگاه‌های انقلاب شرکت نکردند و احکام به صورت غیابی صادر شده‌اند.

پیش از این آویشا جلال الدین، شیما انتصاری و سپیده مرادی، سه شهروند- خبرنگار همکار سایت مجذوبان نور به تاریخ ۲۰ تیرماه اعلام شد که به اتهام « تجمع و تباتی علیه امنیت ملی» از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران هر کدام به ۵ سال زندان محکوم شده‌‌اند. این سه زن هم‌اکنون در زندان هولناک قرچک زندانی هستند.

افزون بر آنها هنگامه شهیدی،  امیر حسین میراسماعیلی، صادق قیصری، یوسف حسنی تبار،  پویان خوشحال، مسعود کاظمی، محمد حسین حیدری، صبا آذرپیک ، اجلال قوامی، شجاع حسین‌زاده و...  برای انتشار نوشته‌ها و اطلاع رسانی در شبکه‌های احتماعی بازداشت شدند. برخی از آنها به شکل موقت و با سپردن وثیقه های سنگین آزاد و برخی دیگر در دادگاه‌های انقلاب و محروم از حقوق اوله خود محاکمه . به حبس های سنگین محکوم و در زندان بسر می‌برند.

 

جمال خاشقچی به این دلیل به قتل رسید که به صدای منتقدان بدل شده بود. هم اکنون دست‌کم ۲۸ روزنامه‌نگار  و وبلاگ‌نویس در زندان‌های عربستان سعودی زندانی هستند. برخی از آنها سال‌هاست در زندان بسر می‌برند از این میان وبلاگ نویس زندانی رایف بدوی که در سال ۲۰۱۲  به ۱۰ سال زندان و ۱۰۰۰ ضربه شلاق برای «توهین به اسلام» محکوم شد. دیگر زندانیان قربانیان موج سرکوب پاییز ۲۰۱۷ ولیعهد عربستان محمد بن سلمان هستند. از این میان فعال مدافع حقوق زنان امان ال‌نجفی را می توان نام برد. بیشتر روزنامه‌نگاران زندانی در بازداشت موقت در انتظار محاکمه هستند، محاکمه‌هایی که می‌تواند به صدور محکومیت‌های سنگین بیانجامد. سلمان ال وادا روشنفکر مذهبی و وی‌بلانویس در سپتامبر ۲۰۱۸ به مرگ محکوم شد. قیاض بن داماخ شعر و روزنامه‌نگار از سال ۲۰۱۷ در زمانی که می خواست شبکه‌ای تلویزیونی راه‌اندزی کند ناپدید شده است.

 

در مصر شکار روزنامه‌نگاران ادامه دارد. بازداشت‌های خودسرانه دیگر عادی شده است و  به شمار روزنامه‌نگارانی که در انتظار محاکمه در زندان‌ها هستند، افزوده می‌شود. در میان ۳۹ روزنامه نگار زندانی ۳۰ تن از آنها در انتظار برگزاری دادگاه هستند. حشام غفار  از سه سال پیش بدون هیچ اتهامی در زندان است. محمد حسین گوما خبرنگار شبکه الجزیزه از دو سال پیش در چنین وضعیتی است. و محمود ابوزید که بیشتر با نام شوکان شناخته شده است باید در سپتامبر از زندان آزاد می‌شد اما همچنان در بازداشت بسر می برد.

 

در ترکیه نیز از زندان‌های بزرگ جهان برای حرفه‌کاران رسانه‌ای است. کاهش تعداد بازداشت‌ها تغییری در رویه‌ سرکوب قضایی ندارد. شاهین الپای، احمد سیک ، مراد صابونچی و  یا صادق اردوغان  و بسیاری دیگر تنها به شکل موقت آزاد و در انتظار محاکمه و یا رای دادگاه تجدید نظر هستند. و برخی از آنها ممکن است دوباره به زندان بازگردند. ۲۰۱۸ در ترکیه سال صدور احکام زندان‌های سنگین هم بود ۸۰ روزنامه‌نگار برای اتهام‌های گوناگون « از تبلیغ برای تروریسم» تا « توهین به رییس دولت» به زندان و یا جریمه نقدی محکوم شدند. احمد آلتان، محمد آلتان و نازلی ایلیجاک که به ترتیب ۶۸، ۶۵ و ۷۵ ساله هستند در فپریه ۲۰۱۸ به حبس ابد محکوم شدند.

 

روزنامه‌نگاران گروگان

روزنامه‌نگاران به گروگان گرفته شده  ۶۰

افزایشی ۱۱%   نسبت به ۲۰۱۷

۴۵ روزنامه‌نگار حرفه‌کار

۹ روزنامه‌نگار ناحرفه‌کار

۶ همکار رسانه‌ها

گزارش‌گران بدون مرز (RSF ) روزنامه‌نگاری را گروگان می‌داند که بدست گروهی غیر دولتی اسیر و این گروه با تهدید به کشتن و یا زخمی کردن و یا تداوم اسارت به بخش ثالثی ( یک دولت، یک سازمان و یا گروهی از افراد) فشار وارد کند تا آن‌ها را مجبور به اقدامی مشخص کند. گروگان‌گیری زمانی که با باج‌دهی همراه می‌شود، می‌تواند با انگیزه سیاسی و یا اقتصادی باشد.

 هم اکنون در جهان دست‌کم ۶۰ حرفه‌کار رسانه‌ها  به گروگان گرفته شده‌اند. این رقم نسبت به سال گذشته (۵۴ گروگان) ۱۱% افزایش داشته است. به جز شش روزنامه‌نگار خارجی دیگر گروگان‌ها خبرنگاران محلی هستند که به شکل آزاد و در شرایط بد اقتصادی و با پذیرش خطر کار می کنند.  این خبرنگاران محلی در بیشترین موارد آخرین شاهدان درگیری های مرگبار هستند که برای خبرنگاران رسانه‌های خارجی حضور در چنین مناطقی ناممکن است.

 

سوریه  ۳۱ 

 یمن  ۱۷

عراق  ۱۱

اکراین  ۱

گروگان‌گیری به یکی از مشخصه‌های جنگ در خاورمیانه تبدیل شده است. از ۶۰ روزنامه‌نگار و خبرنگار ربوده شده ۵۹ تن در سه کشور خاورمیانه  سوریه، یمن و عراق هستند.  برای گروه‌های مسلحی که مناطق جنگی فعال هستند، ربودن خبرنگاران افزون بر منبع درآمدی از طریق باج‌گیری اما ابزاری در خدمت حاکم کردن ترور و سانسور است تا هیچ نظارتی بیرونی  بر این مناطق نباشد.

 

در سوریه در ماه ژوئن ۲۰۱۸ گروه هیئت تحریر شام یکی از خبرنگاران محلی را پس از شش ما اسارات، عفو و ازاد کرد اما با شش مورد دیگر گروگان‌گیری شمارش شده در سراسر کشور شمار روزنامه‌نگاران به گروگان گرفته شده در این کشور به ۳۱ تن رسیده است.

در عراق اما هیچ کدام از گروگان ها آزاد نشده‌اند. با انکه پایان جنگ با گروه دولت اسلامی در آخر سال ۲۰۱۷ اعلام شده است اما هیچ  خبری از سرنوشت از ۱۱ خبرنگار به گروگان گرفته شده منتشر نشده است. امری که نگرانی را برای خبرهای بد در آینده بیشتر می‌کند.

در یمن که از سال ۲۰۱۵ در جنگی داخلی منطقه‌ای فرو غلطیده، ربودن خبرنگاران در کشور نیز رایج شده است. شمار روزنامه نگاران به گروگان گرفته شده از ۱۲ نفر در سال ۲۰۱۷ به ۱۷ تن در سال جاری رسیده است.

 گروه دولت اسلامی- داعش، همچنان اصلی‌ترین گروه گروگان‌گیر در خاورمیانه است و پس از آنها، حوثی‌ها قرار دارند. این دو گروه ۱۶ روزنامه‌نگار را در اسارت خود دارند. دو تن از این گروگان‌ها در اکتبر سال روان در بندر  الحدیده ربوده شده‌اند که درگیری شدیدی در آن جریان دارد. ۱۴ تن دیگر در صنعا نگاه‌داری می‌شوند که از چهار سال پیش در مهار حوثی‌هاست. در همین شهر ۱۰ روزنامه‌نگار  از سال ۲۰۱۵ گروگان هستند، و سه تن دیگر در سال روان ربوده شده‌اند. یکی از آنها که از یک سال پیش در اسارت بود با پدرش یحیی ال‌جوبیه تعویض شد. این روزنامه‌نگار سناخته شده یمنی در آوریل ۲۰۱۶  پس از آنکه از همکاری با حوثی‌ها سرباز زد ربوده شده بود. در سال ۲۰۱۷ با اتهام همکاری با عربستان سعودی به مجازات مرگ محکوم شد. پسرش حمزه ال‌جبویه همکار سایت Tagheer.net بازداشت تا پدرش خودش را معرفی کند.

در یمن همچنین القاعده محمد المغاری خبرنگار شبکه الیمنی ا‌لیومیه را در گرو دارد. وی به هنگام پوشش خبری تظاهرات علیه القاعده در شهر المکلا ربوده شد. و از زمانی که این گروه کنترل منطقه را از دست داده است. هیچ خبری از این روزنامه‌نگار در دست نیست.

گروه‌های مسلح اسلام‌گرا تندرو از دشمنان اصلی روزنامه‌نگاران هستند. افزون بر داعش که دست‌کم ۲۴ روزنامه‌نگار را در سوریه و عراق گروگان گرفته است. گروه هیئت تحریر شام که در سال ۲۰۱۷ از به هم پیوستن شش گروه شورشگر اسلامی سوری تشکیل شد دو روزنامه‌نگار را در گرو دارد. چهار همکار رسانه‌ها نیز در دست ارتش آزاد سوریه که از سوی ترکیه حمایت می‌شوند، اسیر هستند. دو روزنامه‌نگار یکی از آنها یکی از آنها از چهار سال پیش  در  منطقه حسکه  در شما سوریه اسیر شورشگران کرد هستند.

بدور از خاورمیانه در اکراین  ۲ خبرنگار  «جمهوری‌های» خود خوانده دُنباس (شرق اکراین) گروگان هستند. از ۲ ژوئن ۲۰۱۷ استانیسلاو اسیوف که همکار رادیو آزاد اروپا نیز هست، در اسارت بسر می برد. یک سال پس از ربوده شدنش وی در تلویزیون رو.سیه ۲۴ ظاهر شد و به «جاسوس» بودنش اعتراف کرد.

نیروهای جدایی‌طلب روزنامه‌نگاران منتقد را «جاسوس» می‌نامند. در سال ۲۰۱۴ و در آغاز درگیری‌ها بیش از ۳۰ خبرنگار در این مناطق ربوده شده بودند.

 

روزنامه‌نگاران خارجی : گروگان‌های ناپدید شده

یامپی یاسودا  در اکتبر ۲۰۱۸ پس از سه سال اسارت آزاد شد. اما پس از آزادی سه خبرنگار فرانسوی در آوریل ۲۰۱۴ هیچ‌کدام از گزارش‌گران خارجی به گروگان گرفته شده از جهنم سوریه رها نشده‌اند. همچنان ۶ روزنامه‌نگار خارجی در سوریه اسیر هستند.

اخیرا  دولت امریکا اعلام کرده است که آستین تایس خبرنگار آمریکایی واشنگتن تایمز و الجزیره انگلیسی  که در سال ۲۰۱۲   در نزدیکی دمشق ربوده شده است، زنده است و در دست گروه‌های اسلام‌گرا نیست و ایالات متحده امریکا همه تلاش خود را خواهد کرد تا به زودی به کشورش بازگردانده شود. اما بنیاد افریقای جنوبی  Gift of the Givers اعلام کرده است که نمی‌تواند باج سنگین درخواست شده برای آزادی  شیرآز محمد عکاس خبرنگار آفریقای جنوبی را که در اغاز سال میلادی ۲۰۱۷ در شمال سوریه ربوده شده بود۷ پرداخت کند.

اما به جز این دو روزنامه‌نگار از دیگر گروگان‌های هیچ اطلاعی در دست نیست. بی اطلاعی از وضعیت این خبرنگاران نگران کننده است چرا که از یک سال پیش وضعیت در سوریه تغییر جدی کرده است.

 بشیر الخدومی خبرنگار اردنی فلسطینی ‌تبار در ماه اوت ۲۰۱۲ در منطقه آلپ ناپدید شد. این منظقه امروز تحت کنترل نیروهای بشار الاسعد است. ایشاک مختار روزنامه‌نگار موریتانیایی و فلم‌بردار لیبیایی سمیر کاسب که برای شبکه اسمای نیوز عربی کار می کردند در اکتبر ۲۰۱۳  ربوده شدند. آنها شش ماه بعد در منطقه رقه دیده شدند.

جان کانتلی، روزنامه‌نگار بریتانیایی، از نوامبر ۲۰۱۲ از سوی گروه دولت اسلامی به گروگان گرفته شده است. وضعیت این خبرنگار با دیگر گروگان‌ها متفاوت است. وی به همراه همکارش جمیز فولی که در تاریخ ١٩ اگوست ٢٠١٤ به قتل رسید، ربوده شد. گروه دولت اسلامی از او به مانند سخنگوی و مبلغ سیاسی خود استفاده می کند. برای نمونه داعش وی را در روز ۲۷ اکتبر مجبور به انجام گزارش‌های ویدیویی به نفع این گروه جهادگر از رویارویی کردها و دولت اسلامی در کوبانی کرد. در تاریخ ١٨ نوامبر ۲۰۱۶ مقاله‌ای با امضای او در مجله دابق در تمجید از حمله‌های پاریس و مشابهت آن با حمله یازده سپتامبر به نیویورک منتشر شده است.

 

 

روزنامه‌نگاران ناپدید شده

 در سال میلادی روان سه روزنامه‌نگار ناپدید شده‌اند. اگر دو روزنامه‌نگار ناپید شده در سال ۲۰۱۷ در پاکستان و بنگلادش امروز دیگر ناپدید نیستند. اما در امریکای لاتین ۲  و در روسیه ۱ روزنامه‌نگار ناپدید شده‌اند.

روزنامه‌نگار ۲۲ ساله مکزیکی اگوستین سیلوا واسکز  که برای ستون حوادث روزنامه El Sol del Istmo  کار می کرد ، از تاریخ  ۲۱ ژانویه ۲۰۱۸ در ایالت اواکسخا پدید شده است. وی آخرین بار در شهرداری ماتیس رومرو دیده شده بود. چند روز پیش از ناپدید شدنش وی یک عملیات نظامی را که در طی آن سه نفر بازداشت و مقادیری سلاح و مواد مخدر کشف شده بود را پوشش داده بود. دو روز بعد فردی که خود را وکیل بازداشت شدگان معرفی کرده بود از وی خواسته بود که به نفع بازداشت شدگان شهادت دهد و روزنامه‌نگار این درخواست را رد کرده بود.

 

عکاس روزنامه‌نگار ۳۰ ساله هائیتیایی، ولاجیمیر لوگانور به تاریخ ۱۴ نمارس ۲۰۱۸ برای عکاسی در محله مارتیسان پایتخت هائیتی  از منزل خارج شد و دیگر بازنگشت. چند روز پس از این حادثه پلیس اعلام کرد بقایای استخوان‌های فردی را در نزدیکی این منظقه پیدا کرده است. با وجود درخواست خانواده و انجمن‌های روزنامه‌نگاران اما پلیس نتیجه آ د ان را منتشر نکرد. و نه پلیس و نه دستگاه قضایی هیچ پیشرفتی در رابطه این پرونده را اعلام نکرده اند.

 

لئونید ماخینیا  ۳۵ ساله، سردبیر سایت اطلاع رسانی Volgogradsky reporter از تاریخ ۷ ژوئن ۲۰۱۸ در شهر ولوگراد در جنوب روسیه ناپدید شده است. این سایت مقاله‌های انتقادی متعددی در باره فساد مقامات محلی نشر می‌داد و تا امروز نتیجه تحقیقات پلیس برای پیدا کردن این خبرنگار بی نتیجه مانده است.

 

 

 

گزارش‌گران بدون مرز (RSF ) انجمنی جهانی برای آزادی، استقلال و تکثرگرایی روزنامه‌نگاری است که در سال ۱٩٨٥ بنیاد نهاده شده است.  عضو نهادهای مشاور در سازمان ملل متحد، یونسکو، دفتر مرکزی این سازمان در پاریس است و دارای ۱۳ دفتر و شبکه‌ای مشتکل از ۱۳۰ نماینده در جهان است. گزارش‌گران بدون مرز به شکل پیدا از طریق گزارش‌دهی، کارزارها و بسیج افکار عمومی، همیاری حقوقی و عملی با در اختیار نهادن ابزار حفاظتی و ایمنی (جلیقه‌های ضد گلوله، کاسکت، راهنمای ایمنی و بیمه فردی) از روزنامه‌نگاران حمایت می کند.  امروز این سازمان یکی از مخاطبان اصلی نهادهای جهانی و دولت‌هاست. گزارش‌گران بدون مرز هر سال رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها را که به مرجعی جهانی برای شناسه آزادی رسانه‌ها بدل شده است، منتشر می کند.

 

پس از قعطنامه ۲۲۲۲ شورای امنیت سازمان ملل در ماه می ۲۰۱۵ ، گزارش‌گران بدون مرز ائتلاف جهانی   #protectJournalists   متشکل از ده‌ها رسانه‌،سازمان‌های جهانی مردم نهاد، روزنامه‌نگاران و چهره‌های برجسته جهانی، بنیاد نهاد. در ماه نوامبر ۲۰۱۷ انتونیو گوترس دبیر کل سازمان ملل، «مسوولیت یافتن مراجعی را از سوی برنامه‌های اصلی سازمان ملل برای تبادل اطلاعات و هماهنگی استراتژیک در مواردی که خبرنگاران را خطر تهدید می کند»، اعلام کرد.  این ابتکار نخستین گام مهم در نقشه راه اجرایی کردن شمار زیادی از قطعنامه‌های سازمان ملل است که برای حفاظت از خبرنگاران و مبارزه با معافیت از مجازات برای عاملان حنایت علیه خبرنگاران صادر و تا کنون به شکل جدی اجرایی نشده‌اند. و همچنین برای برداشتن گامی بزرگ‌تر در برگزیدن «حفاظت‌گر روزنامه‌نگاران» است. در نوامبر ۲۰۱۷ آنا ماریا منیندز مشاور عالی سیاسی دبیر کل سازمان ملل بعنوان مسوول بررسی فوری وضعیت خطرناک برای خبرنگاران و پاسخی سریع به این موارد، برگزیده شد.

 

هفتاد سال پس از صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر در پاریس، توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی اطلاعات و دمکراسی، اصول بنیادینی را برای فضای جهانی اطلاعات و ارتباطات اعلام کرده است. در پیشگفتار این اعلامیه آمده است، فضای ارتباطات و اطلاعات جهانی نفع مشترک بشریت است. این اعلامیه شش صفحه‌ای که به تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۹۷ منتشر شده است ارائه تضمین‌هایی دمکراتیک برای آزادی، استقلال و کثرت‌گرایی و راستینی اطلاعات و اطلاع رسانی در وضعیت کنونی جهانی شدن، رقمی شدن و تحول در فضای عمومی است.