افغانستان : RSF از گزارش‌گر ویژه سازمان ملل خواهان اقدام فوری برای حمایت و حفاظت از خبرنگاران است

 شورای حقوق بشر سازمان ملل به تاریخ ۷ حمل/فروردین ۱۴۰۱ ریچارد بِنت پژوهشگر و کنشگر شناخته شده را به عنوان گزارش‌گر ويژه برای بررسی وضعیت حقوق بشر افغانستان برگزید. RSF در نامه‌ای به این گزارش‌گر با توضیح وضعیت آزادی رسانه‌ها خواهان اقدام فوری وی برای حمایت از خبرنگاران و آزادی رسانه‌ها در افغانستان شد.

در ماه های اخیر سخت‌گیری‌ها و محدویدت بیشتری بر آزادی رسانه‌ها اعمال شده است و بازداشت‌های خودسرانه افزایش یافته اند. این در حالی است که  ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی دولت و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ به تاریخ ۱۴ دلو اعلام کرده بود «که قانون رسانه دولت پیشین همچنان قابل اجرا است و مشکلی وجود ندارد ، کمیسیون تخلفات رسانه ای به زودی تشکیل می شود، همه مسائل مربوط به خبرنگاران در ان حل می‌شود (....)»

به تاریخ ۸ حمل با دستورعمل وزارت اطلاعات و فرهنگ، بازپخش برنامه‌های خبری به زبان‌های دری، پشتو و ازبکی رسانه‌های جهانی چون صدای امریکا، بی بی سی و صدای آلمان برای تلویزیون خصوصی ممنوع شد. این محدود کردن اطلاع‌رسانی را ریاست نشرات وزارت مذکور « نه به علت محتوای نشرات آن‌ها» که « عدم رعایت فرهنگ افغانستانی از سوی گردانندگان زن که بارها به آن‌ها گفته شده است »، اعلام کرد.

یکی از نتایج فشارها و ایجاد محدودیت‌ حاکم شدن فضای ترس و نگرانی بر اتاق های خبر رسانه‌هاست. بازداشت‌های خودسرانه افزایش یافته و قوای انتظامی مختلف اقدام به بازداشت خبرنگاران می‌کنند از آن میان و به ویژه استخبارات می تواند خودسرانه برنامه‌های رسانه‌های شنیداری و تصوری را تغییر دهد، و مستقیم به دفاتر رسانه‌ها رفته و خبرنگاران را بازداشت کند. گزارش‌گران بدون مرز پیش از این به تاریخ ۱۵ دلو/ بهمن ۱۴۰۰ اعلام کرده بود « از تاریخ ۲۴ اسد ۱۴۰۰ و قدرت گیری طالبان در افغانستان دست کم پنجاه مورد بازداشت خبرنگاران و کارمند رسانه‌ای بدست ماموران امنیتی و استخبارات شمارش شده است.»

آنتوان برنارد مدیر بخش جلب حمایت جهانی و راهبرد حقوقی RSF در این باره می گوید : « بازداشت‌ها و فشار بر رسانه‌ها بیشتر شده است. وضعیت جهانی نباید مانعی برای توجه به وضعیت افغانستان شود. ما از ریجارد بِنت، گزارش‌گر ویژه سازمان ملل می‌خواهیم حمایت همه جانبه‌ای برای حمایت از روزنامه‌نگاری آزاد، کثرت‌گرا و مستقل در افغانستان جلب کند.»

به تاریخ ۹ حمل/فروردین در قندهار فرید علیزی،محمد مهربان، آقامیر منار، رحیم مهربان، سمیع‌الله وحدت و وارث نوری کارکنان چهار رادیوی ولایتی ملت‌غز،تبسم، سانگه و زما در محل کار خود بدست ماموران استخبارات بازداشت شدند. سه تن از آن‌ها همان روز پس از بازجویی آزاد و سه خبرنگار روز بعد آزاد شدند. علت بازداشت این خبرنگاران را پخش موسیقی اعلام کردند که از سوی طالبان ممنوع شده است. یک روز بعد بسم‌الله وطن‌دوست مدیر رادیو ملت‌غز که برای درخواست آزادی خبرنگاران و تعهد به عدم پخش موسیقی مراجعه کرده بود، نیز بازداشت و به مدت نه روز در بازداشت خودسرانه بسر برد. وی به داشتن رابطه با «تحریک پشتون در پاکستان و جبهه مقاومت در افغانستان» متهم شده بود. اتهام‌هایی که در کنار هم قرار گرفتن‌شان بی اساس بودن آن‌ها را نشان می‌دهد.

از تاریخ ۲۶ حوت/ اسفند ۱۴۰۰، خالد قادری پژوهشگر و خبرنگار رادیو نوروز در شهر هرات بدست ماموران استخبارات بازداشت و تا این روز خانواده‌اش هیچ اطلاعی از دلیل و محل بازداشت وی ندارند. خواهرش حمیرا قادری وکیل و مدافع حقوق بشر بازداشت وی را تایید کرده است. مقامات دولت سرپرست طالبان تاکنون در این باره ابراز نطر نکرده‌اند.

 در همان تاریخ خلپوک صافی مدیر و بهرام امان خبرنگار و مجری و یکی از همکاران بخش حقوقی تلویزیون طلوع نیوز بدست نیروهای استخبارات در دفتر این شبکه در کابل خودسرانه بازداشت شدند. اطلاع‌رسانی در باره ممنوع شدن سریال‌های تلویزیونی در شبکه‌های خصوصی تلویزیونی در افغانستان علت این بازداشت اعلام شد. مدیر و همکارش همان روز پس از بازجویی آزاد اما بهرام عمان روز بعد آزاد شد.  

RSF  در نامه خود به گزارش‌گر ویژه سازمان ملل تاکید کرده است نظر به تایید مقامات حکومتی مبنی بر جاری بودن قانون رسانه‌های همگانی افغانستان این بازداشت‌ها از سوی استخبارات و دیگر نهادها خودسرانه و غیرقانونی انجام شده‌اند. این نهادها بنا بر قانون اجازه ندارد بدون بررسی و نظر کمیسیون تخطئی در باره پرونده‌ای و پیش از فرستادن به دستگاه عدلی و تصمیم آن، خبرنگاران را بازداشت کند. بر خلاف درخواست روزافزون رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران افغانستان، وعده مسوولان برای تشکیل این کمیسیون تا امروز محقق نشده است.  

 به هنگام انتشار ویرایش ۲۰۲۱ رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌های گزارش گران بدون مرز افغانستان در میان ۱۸۰ کشور جهان در رده‌ی ۱۲۲ قرار داشت.