گزارشگران بدون مرز « پرسمانی ممنوعه» گزارشی در باره حقوق زنان را منتشر کرد
گزارش گران بدون مرز (RSF) به مناسبت روز جهانی زن، گزارشی به نام «حقوق زنان : پرسمانی ممنوعه» را منتشر کرده است. این گزارش عیان‌گر دشواری‌های پیش روی زنان و مردان روزنامه‌نگاری است که در باره حقوق زنان گزارش‌دهی می‌کنند.
این گزارش دستاورد چندین ماه پژوهش گزارشگران بدون مرز (RSF) است و نشانه شناسی‌ای زمهریری در برابر ما نهاده است : ۱۱ روزنامه‌نگار کشته شده اند، ۱۲ تن زندانی و دست کم به ۲۵ تن قربانی تهاجم و حمله شده‌اند. همه نیز برای آن که یارایی آن را داشته‌اند تا از وضعیت زنان در کشورهای خود بگویند. دست کم ۴۰ تن در شبکه‌های اجتماعی مورد تهدید قرار گرفته یا همچنان می‌گیرند.
در هند، گوری لانکیش در ۵ سپتامبر ۲۰۱۷، با جان خود بهای گزارش جستجوگرانه‌اش را پرداخت کرد. سردبیر هفته‌نامه لائیک و فمینیست گوری لانکش پاتریکی در نوشته‌هایش جایگاه زنان در نظام کاست‌ها را افشا می‌کرد. در ایران بسیاری از روزنامه‌نگاران زن فمینیست مورد آزار های قضایی قرار گرفتند و یا برای نوشته‌هایشان در باره حقوق زنان زندانی شده‌اند. منصوره شجاعی پس از زندان راه تبعید در پیش گرفت و نرگس محمدی همچنان زندانی است. سرکوبِ درندگان حقوق زنان، تنها در برگیرنده روزنامه‌نگاران زن نیست. در سومالی عبدی عزیز عبدی نور برای مصاحبه با یکی از قربانیان تجاوز بازداشت و برای انتشار «خبر کذب» به یک سال زندان محکوم شد.
کریستف دولوار دبیر اول گزارشگران بدون مرز در این باره می‌گوید :« دیگر نباید در سال ۲۰۱۸ روزنامه‌نگارانی که در باره حقوق زنان کار می‌کنند، جانشان در خطر قرار گیرد. امری که متاسفانه در بسیاری از کشورهای جهان هنوز اتفاق می‌افتد. در این گزارش ما از موانعی که درندگان آزادی اطلاع رسانی در برابر پژوهش و گزارش‌دهی در باره حقوق زنان ایجاد می‌کنند، پرده برداشته‌ایم. توصیه‌هایی روشن ارادئه کرده‌ایم، تا نیمه‌ی از بشریت درهر جا که هستند بتوانند از پوشش رسانه‌ای یکسان برخودار شوند، که بدون آن نمی‌توان از آزادی روزنامه‌نگارانه و کثرت‌گرایی سخن به میان آورد.»
چهره‌های گوناگون درندگان
چه کسانی در پشت درندگان زنان و روزنامه نگاران پنهان می‌شوند؟ در این گزارش ما از یک سو گروه‌های تندرویی چون طالبان و داعش را می‌بینیم. در ایالات متحده امریکا گروه‌های مخالف سقط جنین "همراه با زندگی "(پرو لایف)، روزنامه‌نگارانی را که در این باره این حق گزارش می نویسند به مرگ تهدید می‌کنند. به سکوت وادار کردن گزارشگران هدف اصلی گروه های جرائم سازمان یافته در مکزیک است. تهیه خبر از زن کشی در ایالت شی‌هواهوا به ویژه خطرناک است. رژیم‌های چین، ترکیه، مصر در صدر کشورهایی هستند که نمی‌خواهند بحث در باره وضعیت زنان در فضای عمومی طرح شود. در فرانسه و یا کانادا و در بسیاری از کشورهای دیگر، این ترول‌های اینترنتی هستند که هارگونه کارزار آزار سایبری را علیه زنان روزنامه‌نگار به راه می‌اندازند. وقتی این قربانیان زن هستند، حمله‌ها دوبرابر می‌شوند و در بیشتر موارد در پوشش توهین‌های جنسیتی انجام می‌گیرند.
در برابر این فشارها برخی از گزارشگران ناگزیر به تبعید می‌شوند. برخی دیگر قلم بر زمین می‌گذارند. و بسیاری دیگر همچنان پایداری می‌کنند. گزارشگران بدون مرز در این گزارش از همه آنها تجلیل کرده است. در این گزارش همچنین به سازمان‌های جهانی، پلاتفرم‌ها و تحریریه‌ها توصیه‌هایی ارائه شده است تا به حقوق زنان چون تابو نگریسته نشود و روزنامه‌نگاران که کنشگری در این باره را برگزیده‌اند، بتوانند آزادانه کار خود را انجام دهند.
برگردان خلاصه شده‌ی فارسی این گزارش را بخوانید
حقوق زنان: پرسمانی ممنوعه
"هرگز فراموش نکنید که بحرانی سیاسی ،اقتصادی یا مذهبی کافی است تا حقوق زنان را به چالش بکشد" سیمون دوبوار –جنس دوم
دریغا که گستره‌های معاصر نشان از راستی این سخن دارند.
"حقوق زنان: پرسمانی ممنوعه" گزارشی است که در سی و دوصفحه منتشر شده است. این گزارش، پنج فصل و در پایان رهنمودهایی را شامل می‌شود. با سر فصل‌های زیر در این مجموعه گردآوری شده اند:
مقدمه
-گزارش دادن در باره حقوق زنان می تواند خطر مرگ را داشته باشد
-بد رفتاری های گوناگون برای ساکت کردن روزنامه نگاران
-درندگان اصلی
-حکومت های استبدادی
-ساکت شو یا مقاومت کن
-رهنمودها
به گرامی‌داشت روز جهانی زن گزارشگران بدون مرز (RSF)، خشونت بر روزنامه‌نگاران فعال در حوزه زنان را مورد توجه قرار داده است. البته باید گفت، این گزارش در مورد موقعیت روزنامه‌نگاران زن، حق برابر آنها در استخدام و برخوردهای جنسیتی در رسانه‌ها نیست: سازمان پیشتر به این موضوع‌ها به گستردگی پرداخته است. این گزارش به ویژه بر تهدیدها و خشونت‌هایی که علیه روزنامه نگاران زن و مردی اختصاص یافته که در باره‌ی حقوق زنان کار می‌کنند. در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ ، سازمان ۶۰ مورد از دست یازی به حقوق روزنامه‌نگاران فعال در حوزه زنان را شمارش کرده است، از این میان قتل، زندانی شدن، خشونت‌های لفظی، حملات بدنی و تهدید در فضای مجازی، که ۴۰ درصد از موارد تهدید در فضای مجازی انجام شده است. از سال ۲۰۱۲ این تعداد به ۹۰ مورد می‌رسد.
"درندگان آزادی اطلاع‌رسانی که " مسئولیت این خشونت‌ها را به عهده دارند به سه گروه تقسیم می‌شوند. نخست، گروهای مذهبی هستند که روزنامه‌نگاران هدف‌های اولیه آنها هستند، چرا که روزنامه‌نگاران، تبلیغات آنها را با حمایت از زنان و آگاهی‌بخشی به زنان در باره حقوقشان به چالش می‌کشند. دوم، برخی از گروه‌های جنایت‌کار هستند که روزنامه‌نگاران را به دلیل افشای امورشان مورد حمله قرار می‌دهند، و سوم ،حکومت‌های اقتدارگرا که در پی دفاع از جامعه‌های مردسالارانه هستند.
سانسور، آزار، تهدید و حمله به روزنامه‌نگاران آمار قابل توجهی را در کشورهایی مانند افغانستان به خود اختصاص می‌دهند که پیامدهای‌شان ترک حرفه و نیز ترک میهن روزنامه‌نگاران است. اما، با وجود همه این خطرها و آزارها، همچنان هستند روزنامه‌نگارانی که در دفاع از آزادی بیان در کشورهای خود بر تلاش‌های‌شان می‌افزایند.
فصل نخست گزارش آمار تکان دهنده از قتل یازده روزنامه نگار فعال در حوزه زنان را باز می‌گوید و به توصیف تکمیلی از فعالیت دو نفر از روزنامه‌نگاران جان باخته، می‌پردازد.
میروسلاوا بریچ روزنامه‌نگار زن مکزیکی که در سال ۲۰۱۷ هنگام رساندن فرزند خود به مدرسه در اتومبیل‌اش با هشت گلوله به قتل رسید. روزنامه‌ای که بریچ در آن قلم می‌زد و بیست و هفت سال سابقه انتشار داشت، هشت روز پس از کشتن او تعطیل شد. پنج ماه دیرتر،گوری لانکیش رورنامه نگار زن ۵۵ ساله هندی هنگام ورود به منزلش توسط دو مرد مسلح کشته شد. گوری لانکیش شجاعانه از حکومت ملی‌گرای هند انتقاد می‌کرد، و حکومت را نه تنها به دفاع از یک مذهب، که دفاع از یک نظام طبقاتی -کاست- متهم می‌کرد که در آن زن به عنوان موجودی درجه دوم انگاشته می‌شود.
کارمندان طلوع نیوز،شبکه خبر تلویزیونی ۲۴ ساعته افغانستانی که در بیشتر گزارش‌هایش به مسائل مربوط به زنان توجه دارد در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۶ مورد حمله قرار گرفتند. هفت تن از کارمندان در اثر انفجار اتومبیلی در جاده دارالامان در غرب کابل کشته شدند. طالبان مسئولیت این انفجار را به عهده گرفت. از سال ۲۰۰۱ پس از فرو افتادن طالبان این نخستین باری بود که رسانه‌ای این گونه مورد هدف قرار می گرفت.از دیگر روزنامه‌نگاران کشته شده قبل از سال ۲۰۱۶، نارس ال نوآئیمی روزنامه نگار ۲۰ ساله که مسائل مربوط به زنان وجوانان را برای تلویزیون ال موصولیا پوشش می داد ،نزدیک منزل‌اش در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۳ در موصل، با شلیک گلوله کشته شد. و یجامانی سینک عکاس و فیلمبرداری در ۲۳ دسامبر۲۰۱۲ در ایمفال ،در شمال غرب هند،با شلیک گلوله پلیس به تظاهر کنندگان حامی هنرپیشه قربانی خشونت جنسی ،کشته شد.
موضوع پایانی و مهم فصل اول برآورده تحقیقات گزارشگران بدون مرز از عدم مجازات و یا ابهام در دستگیری و مجازات عاملان جنایت علیه روزنامه‌نگاران در کشورهای گوناگون است. گزارشگران بدون مرز تاکید دارد : " شکست در پیگرد قانونی جنایت علیه روزنامه‌نگاران به معنای تشویق عاملان به ادامه جنایت‌هایشان است".
فصل دوم به بررسی گوناگونی بد رفتاری‌ها و آزارها علیه روزنامه‌نگاران حوزه زنان می‌پردازد. این بدرفتاریها گاه شامل حملات لفظی، بدنی و جنسی است. گزارشگران بدون مرز در هشت سال اخیر بیش از ۲۰ مورد را شمارش کرده است. از موارد بسیار آشکار این نوع آزارها در نوامبر ۲۰۱۲ در جربان انقلاب مصر بود که تقریبا " به عنوان حربه‌ای معمول برای روزنامه‌نگاران و فعالان بکار برده می‌شد. " ناتاشا اسمیت گزارشگر ۲۲ ساله انگلیسی هنگام ساخت مستند خود در میدان التحریر، مورد تجاوز قرارگرفت.
از دیگر بدرفتاریها، تهدیدهای تلفنی و یا تهدیدها و حمله‌های سایبری درشبکه‌ها و فضا‌های اینترنتی است. دو مورد بررسی شده در این زمینه النا میلاشینا روزنامه‌نگار روسی است که آشکارا از سوی پلیس امنیتی تهدید شده است و دیگر روزنامه‌نگار هندی بارخادوت که به گونه‌ای همه جانبه زیر فشار حملات سایبری بوده است.
گزارشگران بدون مرز ۳۹ مورد از خشونت سایبری را ثبت کرده است که تعدادی از آنها در این تحقیق بررسی شده‌اند. این نوع خشونت پدیده‌ایست که هیچ مرزی ندارد و همه کشورها را از دموکرات‌ترین تا فقیر‌ترین را به یک میزان تهدید می‌کند. گزارشگران بدون مرز، در این باره موارد بسیاری را در هند، فرانسه و ایالات متحده امریکا شناسایی کرده است. تحقیقات نشان می‌دهد که روزنامه‌نگاران زن سه برابر بیش از همکاران مردشان پیام‌های نامناسب دریافت می‌کنند.
در فصل بعدی از اسلام گراهای افراطی به عنوان یکی از دردندگان اصلی روزنامه نگاران نام برده می شود. پس از آنکه در سال ۲۰۱۵ شهر کندوز در افغانستان به تصرف طالبان درآمد، آنها به رادیو شایسته اولین رادیو دولتی که تماماً توسط زنان ادار می‌شد ،حمله کردند. تمام وسایل و امکانات را از استودیوها و اتاق خبر تخلیه کردند و ایستگاه رادیو را از بین بردند. هدف به دقت تعیین شده بود. طبق گفته‌های زرگون حسن ،مدیر رادیو شایسته "این رادیو با هدف تشویق زنان برای تغییر زندگی‌هایشان و کمک برای دفاع از حقوقشان راه اندازی شده بود." این رادیو با زنان افغانستانی مصاحبه می‌کرد که می‌خواستند به تحصیلات خود ادامه دهند و نیز می‌خواستند خلبان شوند. همچنان با مادران افغان مصاحبه می‌کرد که از پسران خود می خواهند جنگ نکنند. خوشبختانه این حمله تلفات جانی نداشت و پیام آن روشن بود. حمله به شبکه خبر طلوع پس از آن در سال ۲۰۱۶ صورت گرفت که هفت نفر کشته شدند. طالبان مسئولیت حمله را به عهده گرفت. بار دیگر هدف به دقت انتخاب شده بود. چهار ماه قبل از حمله، طالبان از این شبکه انتقاد کرده بود و از آن به دلیل پوشش دادن مسائل زنان به عنوان یکی از هدف‌های نظامی خود نام برده بود. طالبان در بیانیه خود در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۵ اعلام کرد :همه گزارشگران وکارکنان "به عنوان دشمن در نظر گرفته می‌شوند و سایر مراکز و دفاتر آنها نابود خواهند شد." فریده نیکزاد از مرکز حمایت از ژورنالیستان زن در افغانستان که با همکاری گزارشگران بدون مرزدر سال ۲۰۱۷ تأسیس شده است می گوید: " اسلام‌گراها می‌خواهند رسانه‌ها را ساکت کنند، زیرا رسانه‌ها تهدیدی هستند علیه استراتژی‌های تبلیغاتی آنها." در ولایاتی که طالبان نفوذ دارند، روزنامه‌نگاران زن در خیابان و در محل کار به طور جدی مورد حملات فیزیکی و یا لفظی قرار می گیرند.
در عراق، نارین شامو روزنامه‌نگار یزیدی پس از انتشار نوشته‌های خود در باره تجاوز و آزارهای جنسی اعضای القاعده و داعش به یزیدی‌ها مجبور به ترک عراق در سال ۲۰۱۵ شد.
آنیک کوژئان روزنامه‌نگار لوموند که درباره موضوع خشونت جنسی در زمان جنگ مطالب فراوانی نوشته است می‌گوید: "این یک مسئولیت بسیار بزرگی است" و توضیح می‌دهد که چگونه به تدریج با زنان در مناطق جنگی رابطه نزدیک برقرار می‌کند و چگونه آنها به او اعتماد می‌کنند و این اتفاق را که به مانند زلزله‌ای در زندگی‌شان است، و حتی گاهی به مادر خود نیز از آن سخن نگفته‌اند، با او در میان می‌گذارند. داستان زندگی آنها را که ممکن است به بهای جانشان تمام شود، هر زمان که آنها بخواهند منتشر می‌شود."ً ضروری است که از هویت آنها محافظت شود، زیرا که آنها زندگی‌شان را در دستان ما قرار می دهند".
بسیار مهم است که گزارشگران زن برای تهیه گزاش به مناطق جنگی بروند تا بتوان جنگ را از نگاه زنان به تصویر کشید.
پوشش موضوعات در مورد زنان حتی در دموکراسی پیشرو نیز مشکل آفرین است. نمونه عنوان شده در این گزارش خطرها و آزارهایی است که در ایالات متحده امریکا روزنامه‌نگارانی که به موضوع سقط جنین می‌پردازند، با آن رودرو هستند؛ اغلب این تهدیدها از سوی فعالان ضد سقط جنین صورت می‌گیرد که از سوی لابی "همراه با زندگی "(پرو لایف) حمایت می‌شوند. در این گزارش پرولایف‌ها نیز جزو درندگان اصلی طبقه بندی شده‌اند.
نمونه سوم ، گروه‌های جنایت‌های سازمان یافته هستند. قتل میرسلاوا بریچ روزنامه نگار مکزیکی یک نمونه از قتل‌هایی است که توسط گروهای مافیایی مکزیک انجام شد.گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۱۷ مکزیک را خطرناک‌ترین کشور امریکای لاتین و دومین کشور خطرناک جهان برای روزنامه‌نگاران رده بندی کرد، که میزان خشونت در آنجا با سوریه وعراق قابل مقایسه است. آبییر سعدی می گوید"مناطقی که تحت کنترل مافیا هستند درست مانند میدان جنگ می مانند".
فصل چهارم گزارش کاملی است از رژیم های اقتدارگرا؛
بسیاری از روزنامه نگاران زن سالها در ایران زندانی بوده‌اند. منصوره شجاعی که هفده سال بی وقفه در مورد تبعیض و بدرفتاریها علیه زنان می‌نویسد و یکی از راه اندازان کمپین یک میلیون امضا را برای اصلاح قانون در رفع تبعیض علیه زنان بود، برای آخرین بار در سال ۲۰۰۹ زندانی شد. او متهم به تبلیغ علیه نظام بود. منصوره شجاعی از سال ۲۰۱۰ در تبعید به سر می‌برد. او همچنان به فعالیت های خود ادامه می دهد و در سال پیش همراه با شیرین عبادی برنده جایزه نوبل، کمیته دفاع از مادران زندانی را تأسیس کرد. در بین این مادران نرگس محمدی روزنامه نگار و فعال حقوق بشر است که در سال ۲۰۱۵ به ده سال زندان محکوم شد.