عملیات \"سرب مذاب\"مهار اطلاعات هدفی نظامی
روزنامه‌نگاران فلسطینی گرفتار میان شلیک اسرائیلی‌ها و تهدیدات حماس

١٥ فوریه ٢٠٠٩ گزارشگران بدون مرز گزارشی از نقض ازادی رسانه‌ها در غزه منتشر کرد. هیات گزارشگران بدون مرز در ژانویه ٢٠٠٩ برای تهیه گزارش در باره عملیات سرب مذاب به اسرائیل و غزه سفر و با بسیاری از مسئولان و روزنامه نگاران دیدار و گفتگو کرد. ترجمه بخش هایی از این گزارش را در ادامه می خوانید. ممکن است در مقایسه با صدها قربانی در عملیات سرب مذاب که بسیاری از آنها شهروندان غیر نظامی بودند، تهاجم علیه آزادی مطبوعات، ناچیر به نظر آید. اما اطلاع رسانی نیز دیگر قربانی این جنگ بود. بستن نوار غزه که اسرائیل علنا مسئولیت آنرا بر عهده گرفت. نگران کننده و غیر قابل قبول است. واقعیت این است که در درگیری‌های نظامی و در سراسر جهان مهار اطلاعات به هدفی نظامی تبدیل شده است. حماس در نقض فاحش ازادی رسانه ها مسئولیت دارد. بر خلاف آنچه که رهبران حماس می گویند خبرنگاران در انتقاد از جنبش اسلامی یا انتشار مواضع دیگر جناح‌ها و یا عقاید متفاوت آزاد نیستند. بسیاری از روزنامه نگارانی که با گزارشگران بدون مرز دیدار داشتند این نظر را تائید می‌کردند، اما هیچ کدام از آنها از ترس تهدید علیه خود و نزدیکانشان حاضر نبودند علنا در برابر دوربین حاضر و شهادت دهند. این روزنامه‌نگاران به گزارشگران بدون مرز اعلام کرده اند که حماس در مدت جنگ اخبار بی بی سی، اسوشیدت پرس و آژانس فرانس پرس را کنترل می‌کرده اند. هیچ انتقادی علنی نمی‌تواند علیه حماس طرح شود. چندین مسئول رادیو و مطیوعات نوشتاری از سوی اعضای حماس در بعد از انتشار مقالات انتقادی یا حتا موضوعاتی که نظر دگراندیشان را منعکس می‌کرده است مورد تهدید و حتا ضرب و شتم قرار گرفته‌اند. از جمله گزارشگر رامتان که برای پوشش خبری موضوعی که نمی‌بایست طرح می‌شد از سوی هواداران حماس مورد حمله قرار گرفت و مجروح شد. برای نمونه مبارزان حماس به خبرنگاران اجازه ورود به منطقه زیتون در جنوب شهر غزه را ندادند. بنا بر اظهارت روزنامه نگاران فلسطینی مبارزان حماس از عدم حضور خبرنگاران خارجی در نوار غزه استفاده کرده و به اقداماتی خلاف‌کارانه دست زده‌اند، اقداماتی که هیچ گاه نمی توان آنرا نشان داد. راست این است که تا کنون هیچ تصویری از مبارزان حماس نشان داده نشده است. در این باره بسیاری از روزنامه نگاران پاسخ می دادند ما مبارزان حماس را در خیابان‌ها ندیدیم. مسئولان حماس به گزارشگران بدون مرز اعلام کردند که هیج ممانعتی از کار خبرنگاران به عمل نیامده است. و همه آزادند بدون هیچ مشکلی از حماس انتقاد کنند.و البته کسی انتقاد نمی کند.... از ژوئن ٢٠٠7 که حماس کنترل غزه بدست گرفت ٢٨ روزنامه نگار از سوی نیروهای نظامی این جنبش به دلیل عقاید سیاسی خود بازداشت شده‌اند. گزارشگران بدون مرز بعد از تحقیق و بررسی در محل تعداد روزنامه نگاران کشته شده در این درگیری را ٦ نفر اعلام می‌کند که دو نفر از آنها در حین انجام وظیفه خود به قتل رسیده‌اند و بیش از ١٥ روزنامه‌نگار زخمی شده اند. دست کم دو ساختمان محل استقرار رسانه‌ها با موشک‌های اسرائیلی ویران شده اند. با آنکه مسئولان اسرائیلی محل و مختصات جغرافیایی دقیق مجموعه آژانس‌های خبری و مطبوعات را در نوار غزه می‌دانستند و این خبرگزاری‌ها در ارتباط دائم با بخش عرب ارتش اسرائیل بودند، اما رسانه‌های فلسیطنی در همان اولین روز دچار خسارات و تلفات سنگین شدند. ارتش اسرائیل در توجیه حمله به ساختمان تلویزیون الاقصی متعلق به حماس در تاریخ ٢٨ دسامبر آنرا ارگان پروپاگاند و سلاحی در دست حماس می‌داند. که باید به همان شکلی که دیگر اهداف نظامی نابود ‌شدند، نابود می‌شد. گزارشگران بدون مرز یادآور می شود که حمله عامدانه علیه اماکن رسانه ها نقض موازین بین المللی حقوق بشری است. روزنامه‌نگاران حق دارند که در مناطق جنگی نیز وظیفه خود را انجام دهند. هیچ بهانه ای نمی تواند توجیه‌گر حمله عامدانه به مقر رسانه‌ها باشد. بنا بر قوانین حقوق بین‌المللی حتا اگر رسانه‌ای بعنوان ابزار پروپاگاند مورد استفاده قرار گیرد، اما هدفی نظامی نیست و مکانی غیر نظامی محسوب می‌شود. بنا بر رویه قضایی دادگاه بین المللی برای یوگسلاوی سابق یک رسانه نباید فقط به دلیل فعالیت تبلیغاتی و یا هوادارانه‌اش از نظامیان بعنوان هدف نظامی در نظر گرفته شود. در عین حال همین رویه تاکید دارد که اگر رسانه‌ای تشویق به انجام جنایت و کین‌پراکنی کند عملا خود را به هدف تبدیل می‌کند. در این باره تلویزیون الاقصی دارای وضعیت پیچیده‌ای است. بسیاری از برنامه های آن به روشنی ضد یهود و دعوت به جهاد است. برخی از برنامه‌های آن برای کودکان، ستایش شهادت و تبلیغ مقاومت مسلحانه و خشونت علیه دشمن صیهونیستی است. با این حال حقوق بین‌المللی در این باره روشن است که در این موارد اجبار به هشدار اولیه و برخوردی متناسب و متعادل وجود دارد. در شبانگاه ٥ ژانویه باسل فرج فیلمبردار ٢٣ ساله شبکه تلویزیون الجزایری (ENTV) در اثر شدت جراحات درگذشت. وی در ٢٧ دسامبر به هنگام پوشش خبری از بمباران غزه زخمی شده بود. باسل فرج از ناحیه سر با ترکش های بمب زخمی شده بود و تلاش برای نجاتش پس از انتقال به بیمارستان قاهره به نتیجه نرسید. ماشین حامل این روزنامه نگار که به همراهی سه همکار دیگرش محمد ال تنایی و محمد مادی و خالد ابو شامال که هر سه نيز زخمی شده اند کاملا تخريب شده بود. به گفته مسئولان شبکه تلویزیون الجزایری بر روی وسیله نقیله‌ای این روزنامه‌نگاران با خطی خوانا و درشت نوشته شده بود مطبوعات در ٩ ژنوایه علا مرتضی خبرنگار و گزارشگر رادیو ال‌بورقا به هنگامی که از خانه‌اش مستقیم بر روی آنتن رادیو گزارش ارسال می‌کرد، در اثر بمباران منطقه ال زیتون در جنوب شهر غزه کشته شد. وی به دلیل مشکلات امنیتی و پرهیز از رفت و آمد در خانه‌ی خود کار می کرد. گزارشگران بدون مرز حملات ارتش اسرائیل به محل استقرار رسانه ها و خبرنگاران فلسطینی و خارجی را قویا محکوم می کند. و از ارتش و دولت اسرائیل خواهان توضیح مشخص در باره این حملات است که مستقیما زیر ساخت های رسانه‌ای را هدف قرار داده اند. سازمان ملل متحد باید مسئولیت تحقیق در این باره را بر عهده گیرد و در ان فعالانه شرکت داشته باشد. سازمان های غیر دولتی نیز باید در این تحقیق شرکت کنند. گزارشگران بدون مرز به سهم خود برای شرکت در هیاتی مستقل برای این تحقیق اعلام آمادگی می‌کند. در گذشته تحقیقات انجام شده از سوی ارتش اسرائیل در باره کشته شدن روزنامه نگاران و یا بمباران اماکن مربوط به رسانه‌ها انتقادات جدی را به دنبال داشت. نتایج این تحقیقات معمولا به تبرئه مسئولان نظامی انجامیده است. گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام کرده است که از اغاز انتفاضه دوم تا امروز ٧ روزنامه‌نگار کشته و بیش از صد نفر دیگر از حرفه‌کاران رسانه‌ها زخمی شده اند. در حالی که نیروی هوایی اسرائیل حمله خود را در ٢٧ دسامبر ٢٠٠٨ آغاز کرد، مقامات مسئول اسرائیل نوار غزه را بر روی روزنامه نگاران خارجی بستند. در طی جنگ لبنان در تابستان سال ٢٠٠٦، روزنامه نگاران تحت حمایت نظامیان توانستند همراه سربازان اسرائیلی عملیات نظامی را تحت پوشش خبری قرار دهند. سربازان اسرائیلی نیز با تلفن‌های همراه خود برای خانواده‌های خود و گاه برای رسانه‌ها، خبرها را به همراه تصویر بصورت مستقیم ارسال می‌کردند. در جنگ غزه ارتش اسرائیل با درس گیری از پوشش رسانه‌ای آزاد آن جنگ که کمداشت های آن را در همه جهان به نمایش گذاشت، رفتاری کاملا متفاوت در پیش گرفت. با بستن نوار غزه حضور روزنامه نگاران خارجی در میادین جنگ ناممکن شد. سربازان اسرائیلی نیز حق به همراه داشتن تلفن را در منطقه نداشتند. ارتش نه تنها غزه را منطقه جنگی بسته اعلام کرد که عبور و مرور تا دو کیلومتر مربع اطراف این منطقه را نیز ممنوع کرد. عکاس آژانس رویترز در این منطقه دستگیر و تمام ابزار کارش مصادره شده و اجازه کارش به مدت دو هفته لغو شد. بنا بر آمار دفتر مطبوعات دولت اسرائیل بین ٨٠٠ تا ١٠٠٠ روزنامه نگار خارجی در اسرائیل دارای مجوز کار بطور دائم هستند و در مدت جنگ نیز برای ٥٠٠ روزنامه نگار بعنوان بازدید کننده و برای پوشش منازعه مجوز صادر شده است. در پی بسته شدن راه ها ورودی غزه از سوی مقامات اسرائیلی انجمن خبرنگاران خارجی (Foreign Press Association, FPA ) که بیشترين خبرنگاران خارجی در اسرائیل را در خود جمع کرده است در تاریخ ٣١ دسامبر در اعتراض به این تصمیم به دادگاه عالی این کشور شکایت کرده است. عالی ترین نهاد قضایی اسرائیل به نفع انجمن رای داد. در اول ژانویه در ساعت ١٠ صبح در گروه های ١٢ نفره به خبرنگاران اجازه داده شد به سوی غزه حرکت کنند. علیرغم اعتراض انجمن و خبرنگاران اما رای دادگاه تغییر نیافت.در عین حال ارتش اسرائیل به بهانه عدم امنیت و امکان تبدیل شدن مناطق عبور به مراکزی برای اهداف موشک های حماس از اجرای این تصمیم سرباز زد. گزارشگران بدون مرز در تاریخ ٩ ژانویه فراخوانی برای بازگشایی نوار غزه با امضای ١٦٠ رسانه معتبر جهانی صادر کرد. در این فراخوان بستن غزه غیر قابل پذیرش و خطرناک توصیف شده بود. این فراخوان در پاریس به سفارت اسرائیل داده شد. گزارشگران بدون مرز در باره بستن نوار غزه برای خبرنگاران تاکید دارد این تصمیم نقض فاحش، جدی و غیر قابل قبول آزادی رسانه ها است. در این باره از سازمان ملل خواهان تصویب قعطنامه ای است که در آن موکدا از اسرائیل خواسته شود از بکار بردن این روش تنبیهی که اقدامی در جهت مهار اطلاعات است در آینده خوداری کند. گزارشگران بدون مرز پیشنهاد کرده است که در صورت موافقت اسرائیل که کنترل محموله‌های ارسال شده به غزه را در دست دارد، ابزار کار رسانه ای از جمله دوربین فیلم برداری، کاست، دوربین های عکاسی و دیگر وسائل کار خبرنگاران که یا نابود شده اند و یا عملا در غزه نایاب است، به این منطقه ارسال کند. گزارشگران بدون مرز دولت اسرائیل را فرا می‌خواند در کنترل محموله‌های ارسال شده به غزه ملاحضات لازم را در نظر گیرد. وسائل مورد نیاز برای رسانه ها باید از همان شرایط کمک‌های بشر دوستانه برخوردار گردند. متن کامل انگلیسی متن کامل فرانسه متن کامل عربی