گزارشگران بدون مرز کیست؟

در ,پایان سال میلادی ۲۰۱۹ بیش از سیصد روزنامه‌نگار و شهروند وب‌نگار برای انجام وظیفه اطلاع رسانی در کشورهای مختلف زندانی هستند. در نیمی از کشورهای جهان هر روز رسانه‌ها مصادره و توقیف و یا سانسور می‌شوند. امروز یک سوم مردم جهان از حق دانستن محروم هستند.

در سال ٢٠١۹ در سراسر جهان

 ۲۳۵روزنامه‌نگار

۱۷۳ شهروند‌خبرنگار

۱۷ همکار رسانه‌ها

زندانی بودند

 ۸٪ روزنامه‌نگاران زندانی در جهان زن ( ۳۱ زن) بودند.

گزارش‌گران بدون مرز (RSF) انجمنی جهانی در دفاع از آزادی اطلاع رسانی و بیان بر مبنای اصل ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر است. این سازمان در ژوئن ۱٩٨٥ در فرانسه تاسیس شد و به شکل روزمره برای آزادی روزنامه‌نگاران و همکاران رسانه‌ای که به دلیل فعالیت حرفه‌ای خود زندانی شده‌اند تلاش می‌کند.

گزارش‌گران بدون مرز (RSF) به شکل روزمره بر نقض آزادی مطبوعات و محدودیت‌های آزادی بیان بر روی اینترنت در سراسر جهان نظارت می‌کند. با تقسيم بندی جغرافيايی، افريقا، امريکا، آسيای، اروپا و خاورميانه و مغرب، به طور روزمره، کار محققان، جمع آوری و تحليل خبرهای آژانس های خبرگزاری، مطبوعات جهان و بی شمار انتشارات اختصاصی، در باره ی، تعرضات به آزادی مطبوعات است. پس از اطمينان از صحت اطلاعات از سوی نمايندگان محلی و يا سازمان های مدافع حقوق بشر و آزادی مطبوعات در محل، محققين نوع واکنش لازم را نسبت به اين امر تعيين می کنند وبه صورت اطلاعيه مطبوعاتي، گزارش و یا به شکل نامه به مسئولان بر روی سایت گزارشگران بدون مرز منتشر و همزمان برای رسانه و خبرگزاری های در سراسر جهان ارسال می شود.

هر سال گزارش‌گران بدون مرز (RSF)، صدها مورد نقض آزادی اطلاع رسانی در اطلاعيه‌ها و یا نامه‌های اعتراضی برای مقامات کشورهای و نهادهای جهانی مدافع حقوق بشر (چون گزارشگران ويژه سازمان ملل در امور حقوق بشر و آزادی مطبوعات، پارلمان اروپا، يونسکو، کميسيون حقوق بشر و...) ارسال مي‌کند. اين نامه‌ها می‌توانند يک تقاضای ساده ی درخواست اطلاعات، و ارائه‌ی توصیه و پيشنهاداتی برای بهبود وضعيت آزادی اطلاع رسانی، درخواست رسمی از مقامات برای آزادی روزنامه‌نگاران زندانی و يا مجوز انتشار مجدد به رسانه‌ای سانسور يا توقيف شده باشند.

در بعضی موارد، جمع آوری اخبار به تنهايی در دبيرخانه بين‌المللی ميسر نمی‌شود در اين گونه موارد، گزارشگران بدون مرز، گزارش‌گران خود را به مناطق مورد نظر اعزام می‌کند. در اين ماموريت ها، نمايندگان سازمان با مقامات دولتی و کشوری، ديپلمات های خارجی در محل، مطبوعات خصوصی و دولتی و انجمن‌های روزنامه‌نگاران يا مدافع حقوق بشر گفتگو و با وکلا و خانواده های قربانيان نيز ديدار می‌کنند. در اين ديدارها همواره يکي از خواست های گزارشگران از مقامات دولتی، ملاقات با روزنامه‌نگار زندانی است.

سایت گزارشگران بدون مرز با ٦ زبان ( فرانسه، انگلیسی، اسپانیایی، عربی، فارسی، چینی) یکی از اصلی ترین منابع خبری تحقیقی در باره در باره وضعیت آزادی مطبوعات در جهان است که با گزارشدهی منظم شهروندان تشویق به دفاع از آزادی مطبوعات می کند. بیش از ٣٥ هزار نفر بازدید کننده می توانند بر روی این سایت اطلاعات به روز شده و جامعی از وضعیت آزادی مطبوعات در باره هر کشور و نمودار تعداد روزنامه نگاران و وب نگاران دستگیر شده و یا کشته شده به هنگام انجام وظیفه خود، را ببینند.

رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها که هر ساله از سوی گزارشگران بدون مرز منتشر می شود، امروز یکی ازشاخص‌های به رسمیت شناخته شده از سوی نهادهای بین‌المللی است برای ارزیابی توسعه در کشورها جهان است.

با اتکا به سرویس " روزنامه نگاران در خطر " گزارش‌گران بدون مرز شبکه ی گسترده‌ای از صد ها نماينده و همکار در سراسر جهان به وجود آورده است. هر گاه روزنامه يا روزنامه‌نگاری در هر کجای جهان، مورد تهديد قرار گيرد، در کمترین زمان ممکن سازمان دخالت نموده و سعی می‌کند به یاری قربانیان بشتابد.

همیاری با روزنامه نگاران و به ويژه خانواده روزنامه‌نگاران زندانی و یا کشته شده در صورت نیاز یکی از اقدامات همیشگی گزارش‌گران بدون مرز است. همچنین سازمان در مواردی به برخی رسانه‌ها که در خطر و تعطیلی قرار دارند کمک می‌کند . همیاری با روزنامه‌نگارانی که مجبور به ترک کشور خود شده اند و انتقال آنها با استفاده از راه‌کارهای قانونی به مناطق امن از جمله تلاش‌های گزارش‌گران بدون مرز در دفاع از آزادی بیان برای همگان است.

در عرصه حقوقی نیز گزارشگران بدون مرز با قوانین محدود کننده برای آزادی بیان و مطبوعات و در کنار خانواده های قربانیان در دادگاه های ملی و بین المللی برای مبارزه با "مصونیت از پیگرد قضایی" و مجازات آمران و عاملان قتل و یا شکنجه‌گران مبارزه می کند.

گزارشگران بدون مرز (RSF) از شبکه نمایندگان و همکاران در١٤٠ کشور جهان بهرمند است. در ده ها کشور جهان دارای شعب ملی است از این میان در کشورهای بلژیک،آلمان، انگليس، اسپانيا، امريکا و ايتاليا، سوئد و سوئیس و در نیویورک و واشنگتن, هنگ کنگ و تونس، دارای دفتر نمايندگی است. سازمان در بسیاری از کشورهای جهان با نهادهای مدافع حقوق بشر و آزادی بیان و مطبوعات ، انجمن‌های وکلا و سندیکاهای روزنامه نگاران همکاری می‌کند.

افزون بر اطلاع رسانی و حساس کردن افکار عمومی نسبت به وضعیت آزادی بیان و مطبوعات در جهان، گزارش‌گران بدون مرز با همیاری شبکه سازمان‌های همراه در پی تغیرات قوانین آزادی ستیز در کشورهای مختلف است. از سوی دیگر شبکه سازمان های همراه نیز از طریق نمایندگی های گزارش‌گران بدون مرز در نهادهای جهانی همچون سازمان ملل و یا اتحادیه اروپای برای شنیده شدن صدایشان به ویژه در دفاع از رسانه های آزاد و آزادی بیان همیاری می شوند. یکی از وظایف گزارش‌گران بدون مرز نظارت بر نقش رسانه‌ها در انتخابات است. به همین منظور در بسیاری از کشورهای جهان این نظارت از آغاز کمپین انتخاباتی تا اعلام نتایج انجام و نتایج آن به نهادهای بین المللی اعلام و برای همگان منتشر می شود.

گزارشگران بدون مرز (RSF)همچنین به تاسیس و توسعه رسانه‌های مستقل یاری می‌رساند و از همیاری با روزنامه‌نگاران در یوگسلاوی سابق و قتل عام شدگان روندا تا تاسیس رادیو اره‌نا برای خبرنگاران اریتره‌ای که امروز تنها صدای مستقل اطلاع رسانی در این کشور است و در هر آن کجا که امکان باشد گزارش‌گران به کمک صدای مستقل خبرنگاران و دفاع از قربانیان می شتابد.

سوم ماه می(۱٣ اردیبهشت) روز جهانی آزادی مطبوعات، از جمله ابتکارات گزارش‌گران بدون مرز است. که با توافق سازمان يونسکو به روزی در تقویم جهاني تبدل شده است از سال ۱٩٩٠ هر ساله جشن گرفته می شود. گزارش‌گران بدون مرز هر فصل یک آلبوم از عکس‌های يک عکاس یا عکسان مشهور منتشر می‌کند که اصلی ترین منبع درآمد سازمان است. عوايد فروش این البوم برای کمک به روزنامه‌نگاران و روزنامه‌هايی که با مشکل روبرويند صرف می شود.

گزارشگران بدون مرز (RSF) در ۱٩٩٢ جايزه "لورنزو ناتالی" را از سوی کميسيون اروپا برای تلاش در دفاع از حقوق بشر و دمکراسی در کشورهای در حال رشد و در ۱٩٩٧ جايزه روزنامه نگاری و دمکراسی را از سوی سازمان امنيت و همکاری اروپا دريافت نمود.گزارشگران بدون مرز در کميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد، يونسکو به عنوان ناظر، در کمِيسيون آفريقاُيی حقوق بشر حضور و با سازمان دولت های امريکا همکاری نزديک دارد. همياری حقوقی و بشر دوستانه با روزنامه نگاران و روزنامه های قربانی سرکوب از جمله فعاليت های گزارشگران بدون مرز است.

در سال ٢٠٠٥ پارلمان اروپا جايزه ساخاروف را برای "تلاش در روشنگری و در دفاع از آزادی بيان و عقيده به گزارشگران بدون مرز اهدا کرد.

در سال ٢٠٠٩ جایزه رولان برگر برای کرامت انسانی به گزارشگران بدون مرز و وکیل مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل شیرین عبادی اهدا شد. بنیاد رولان برگر سازمانی غیر دولتی است که از سوی رولان برگر استاد دانشگاه مدیرت و معاون موسسه رولان برگر استراتژی در سال ٢٠٠٨ بنیاد گذاشته شده است.

پس از قعطنامه ۲۲۲۲ شورای امنیت سازمان ملل در ماه می ۲۰۱۵ ، گزارش‌گران بدون مرز ائتلاف جهانی   #protectJournalists   متشکل از ده‌ها رسانه‌،سازمان‌های جهانی مردم نهاد، روزنامه‌نگاران و چهره‌های برجسته جهانی، بنیاد نهاد. در ماه نوامبر ۲۰۱۷ انتونیو گوترس دبیر کل سازمان ملل، «مسوولیت یافتن مراجعی را از سوی برنامه‌های اصلی سازمان ملل برای تبادل اطلاعات و هماهنگی استراتژیک در مواردی که خبرنگاران را خطر تهدید می کند»، اعلام کرد.  این ابتکار نخستین گام مهم در نقشه راه اجرایی کردن شمار زیادی از قطعنامه‌های سازمان ملل است که برای حفاظت از خبرنگاران و مبارزه با معافیت از مجازات برای عاملان حنایت علیه خبرنگاران صادر و تا کنون به شکل جدی اجرایی نشده‌اند. و همچنین برای برداشتن گامی بزرگ‌تر در برگزیدن «حفاظت‌گر روزنامه‌نگاران» است. در نوامبر ۲۰۱۷ آنا ماریا منیندز مشاور عالی سیاسی دبیر کل سازمان ملل بعنوان مسوول بررسی فوری وضعیت خطرناک برای خبرنگاران و پاسخی سریع به این موارد، برگزیده شد.

هفتاد سال پس از صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر در پاریس، توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی اطلاعات و دمکراسی، اصول بنیادینی را برای فضای جهانی اطلاعات و ارتباطات اعلام کرده است. در پیشگفتار این اعلامیه آمده است، فضای ارتباطات و اطلاعات جهانی نفع مشترک بشریت است. این اعلامیه شش صفحه‌ای که به تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۹۷ منتشر شده است ارائه تضمین‌هایی دمکراتیک برای آزادی، استقلال و کثرت‌گرایی و راستینی اطلاعات و اطلاع رسانی در وضعیت کنونی جهانی شدن، رقمی شدن و تحول در فضای عمومی است.

ر فرانسه، گزارش‌گران بدون مرز (RSF)به عنوان انجمنی عام‌المنفع و مردمی شناخته می‌شود و هر ساله حساب‌های بانکی آن موسسه حساب‌رسی مستقل انجمن‌ها مورد بررسی قرار می گيرد و کمک دهندگان می توانند از معافيت های مالياتی بهره‌مندشوند.

اقدامات انجام‌ شده در سال ۲۰۱۹   RSF

امسال با آزادی روزنامه‌نگاران برجسته که با کارزارهای فشرده همکاران RSF  به‌انجام رسید، مشخص می‌شود. این روزنامه‌نگاران عبارتند از یک عکاس روزنامه‌نگار مصری شناخته‌شده  شاوکان در ماه مارس، دوگزارش‌گر رویترز کیو سو اوو و وا لون در میانمار  که در ماه می و وبلاگ‌نویس موریتانیایی محمد شیخ اولد محمد میخایتیر در ماه ژوئیه.

کارزار    MyPicForShawkan#  پشتیبانی گسترده‌ای را در شبکه‌های اجتماعی آنلاین از عکاسان و گزارش‌گران در سراسر جهان دریافت کرد. RSF  در طی نامه‌ای به‌رئیس دولت میانمار، آونگ سان سوچی از او خواست به وظیفه خود درمورد این دو روزنامه‌نگار رویترز عمل‌کند و نامه درخواست آزادی آنها را برای امضا همگانی و به منظور افزایش آگاهی‌عمومی از پرونده به راه انداخت. آزادی محمد میخایتیر نتیجه کارزار مداوم بین‌المللی نزدیک به شش سال  RSF به همراه سایر سازمان‌های غیر‌دولتی و وکلای اوبود .

 

در تلاش برای دستیابی به آزادی حداقل ۳۰ روزنامه‌نگار دستگیر شده سعودی،  RSF  همزمان با حفظ اعمال فشار به دولت عربستان سعودی، دبیرکل  آن كریستوف دولوار در رأس هیئتی از RSF  در یك سفر بی‌سابقه به عربستان سعودی در ماه آوریل مذاکرات مستقیمی با مقامات دولت درباره پایان دادن به بازداشت خودسرانه آنها انجام داد. برای بزرگداشت اولین سالگرد قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ ، RSF اعتراضاتی را در پاریس، برلین، مادرید و واشنگتن برگزار کرد. برای یادآوری روشهای وحشتناک که برای از بین‌بردن بدن خاشقجی استفاده شد، بدن تکه‌شده ده‌ها مانکن ویترین فروشگاه‌ها در خارج از کنسولگری عربستان سعودی گذاشته شد.

بیشتر فعالیت‌های RSF در سال ۲۰۱۹، چه در آزادی روزنامه‌نگاران از زندان و چه در خارج‌کردن آنها از مناطق جنگی، نقش تعیین کننده‌ای داشت. پس از ماهها مذاکره وتحت فشار قرار دادن چندین دولت اروپایی، RSF- با هماهنگی با سازمان همکار خود، مرکز رسانه‌های سوریه و آزادی بیان (SCM) و کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران- موفق  شد تا ۳۰ روزنامه‌نگار را  از منطقه درعا در جنوب سوریه، جایی‌که  در معرض خطر زیاد از سوی  نیروهای پیشرونده  رژیم اسد بودند، خارج کند.

 

 افزون‌بر ارائه مداوم کمک به روزنامه‌نگاران، رسانه‌ها و حمایت از سازمان‌های غیردولتی محلی، کمک‌های قانونی و ظرفیت‌سازی، RSF همچنین به‌دنبال اجرای عدالت برای روزنامه‌نگاران مقتول است. در مالت، دو سال پس از قتل دافنه کاروانا گالیزیا، RSF درخواست اجرای عدالت برای او را دوباره تجدید کرد و بر لزوم انجام اقدامات قاطع برای کم‌شدن این فشارها در جو آزادی مطبوعات در این جزیره را تأکید کرد. در مکزیک، جایی که میزان مصونیت از مجازات  در قبال جرائم خشونت علیه روزنامه‌نگاران ۹۰ درصد بیشتر است، RSF موارد مصونیت از مجازات قتل ها و ناپدید شدن روزنامه‌نگاران را از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ را  به دادگاه کیفری بین‌المللی ارجاع داد.