جنگ اوکراین : مسئولان روسیه روزنامه‌نگاران را سانسور و مجبور به پیروی از سیاست کرملین می‌کنند
گزارش‌گران بدون مرز (RSF) از تلاش روزنامه‌نگاران و رسانه‌های مستقل روسیه با وجود سرکوب و موانع بسیار بر سر راه‌شان، برای پوشش خبری درست و قابل اعتماد از جنگ در اوکراین حمایت می‌کند.
خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی(Roskomnadzor)، قانون‌گذار رسانه در روسیه، همان گونه که سندیکای مستقل روزنامه‌نگاران و کارکنان رسانه‌ها اعلام کرده است به «وزارت حقیقت» ( در رمان ۱۹۸۴) بدل شده است. واژه‌های «جنگ»، «حمله» و «تهاجم» اکنون در رسانه‌ها را ممنوع کرده است. اکنون تنها اطلاعات بدست آمده از «منابع رسمی روسی»، یعنی وزارت دفاع کشور، مجوز انتشار دارد. اطلاعات درباره شکست‌ها و خسارات نظامی یا روحیه سربازان پیشتر از این و از ماه اکتبر در دسته اطلاعات محرمانه طبقه‌بندی شدند. هرگونه تلاشی برای ارائه چنین خبرهایی منجر به تعقیب قضایی یا قرار گرفتن افراد در فهرست «ماموران خارجی» خواهد شد.
روز گذشته خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی، دسترسی به دست‌کم شش رسانه آنلاین را برای پوشش اخبار جنگ مسدود کرد: ناستویاشچی ورمیا (Nastoyashchee Vremya)، شبکه آنلاین تلویزیونی که از شعبه‌های رادیو اروپای آزاد یا رادیو آزادی (RFE/RL) متعلق به ایالات متحده و مستقر در پراگ است، کریم رئالی (Krym Realii) از دیگر شعبه‌های رادیو آزادی در کریمه، رسانه مخالفان روسی به نام نیو تایمز (The New Times)، روزنامه دانشجویی دوکسا (Doxa)، نسخه روسی آژانس خبری اینترفکس در اوکراین و سایت خبری هوادار دولت اوکراین را به نام گوردون(Gordon).
جین کاولیه (Jeanne Cavelier) مسئول دفتر اروپای شرقی و آسیای مرکزی RSF در این باره می‌گوید: «جنگ اطلاعاتی در روسیه تمام قامت در حال وقوع است. رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین نیاز دارد تمام رسانه‌ها را در میدان جنگ وارد کند تا بتواند با پنهان کردن قربانیان جنگ، تهاجم خود به اوکراین را برای شهروندان روسی توجیه کند. اما دوران پراودا [روزنامه رسمی حزب کمونیست شوروی] به سر آمده است. ما از رسانه‌های مستقل حمایت می‌کنیم که در این دوران پر تنش به نحوی قابل اتکا به پوشش خبری اوضاع می‌پردازند.»
تعقیب قضایی
خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی همچنین شکایاتی را حداقل علیه ۱۰ رسانه، از جمله رادیو اکو (Radio Echo) از مسکو، سایت خبری محبوب مدیازون (Mediazona)، تلویزیون دوژد (Dozhd TV) و روزنامه تحقیقی نوایا گازتا (Novaya Gazeta)، به خاطر «اشاعه اطلاعات کذب» تنظیم کرده است. دمیتری موراتوف (Dmitry Muratov)، سردبیر شناخته‌شده نوایا گازتا و نامزد جایزه صلح نوبل با انتشار ویدیویی خواستار برپایی جنبش عظیمی ضد جنگ شد و روزنامه خود را در روز ۲۶ فوریه به نشانه همبستگی به هر دو زبان روسی و اوکراینی منتشر کرد. احتمالا به خاطر انتشار ویدیوی مذکور در وبسایت روزنامه -که در آن کلمه «جنگ» گفته شده بود- روزنامه‌نگار این نشریه اقتصادی نیز مورد تعقیب قضایی قرار گرفت، حتی در حالی که بعدتر آن ویدیو را حذف کرد. خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی این رسانه ها را به انتشار «اطلاعات کذب درباره گلوله‌باران شهرهای اوکراینی و مرگ شهروندان غیرنظامی در اوکراین در نتیجه اقدامات ارتش روسیه» متهم کرد و همچنین «به خاطر این که عملیات جاری را حمله، تهاجم یا اعلام جنگ معرفی کردند.»
بعد از دریافت اخطارهایی از طرف خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی، سایر رسانه‌ها نیز آن دسته از مطالب خود که مطابق سلیقه کرملین نبود را حذف کردند چون هراس داشتند وبسایت آنها نیز مسدود شود یا تا ۵ میلیون روبل (معادل با ۵۰ هزار یورو) جریمه شوند. این امر درباره پراسپکت میرا (Prospekt Mira)، رسانه آنلاین مستقر در شهر کراسنویارسک در سیبری، هم صادق است که مجبور شد مقاله‌ای که به انفجاراتی در شهرهای اوکراین اشاره کرده بود را حذف کند.
رسانه‌های اجتماعی هم هدف قرار گرفتند. ارائه دهندگان خدمات اینترنتی دسترسی به توییتر را محدود کرده‌اند و در همین حال خدمات فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی نیز همانطور که در ۲۵ فوریه اعلام کرد دسترسی به فیسبوک را محدود کرد بعد از آنکه فیسبوک تصمیم گرفت نتایج جستجوی کمتری را از لینک‌های مرتبط به برخی از رسانه‌های هوادار یا متعلق به دولت روسیه نشان دهد. پاول دوروف (Pavel Durov)، موسس سرویس پیام‌رسان رمزگذاری‌شده تلگرام گفت قصد دارد دسترسی به شبکه خود در اوکراین و روسیه را محدود کند چون اخبار کذب به نحوی غیر قابل کنترل در بسیاری از کانال‌های تلگرامی در حال اشاعه است، ولی او بعدتر از این تصمیم صرف نظر کرد.
بازداشت روزنامه‌نگاران
روزنامه‌نگاران به خاطر ارائه گزارش‌های مرتبط با جنگ دستگیر شده‌اند. پولینا اولانوسکایا (Polina Ulanovskaya) از وبسایت سوتاویژن (SotaVision) و حداقل سه خبرنگار دیگر از سایت‌های خبری محلی، یعنی والریا دولسکایا (Valeria Dulskaya) از سایت 93.ru و والریا کرسانوا (Valeria Kirsanova) و نیکیتا زیریانوف (Nikita Zyrianov) از سایت Yuga.ru هنگام پوشش خبری تظاهرات ضد جنگ در شهر جنوب غربی کراسنودار در ۲۷ فوریه برای مدت زمانی کوتاه بازداشت شدند. آنها عصر همان روز آزاد شدند.
سه خبرنگار همکار رادیو سوبودا ( Radio Svoboda) سرویس روسی رادیو اروپای آزاد یعنی ایوان ورونین (Ivan Voronin)، آرتیوم رادیگین (Artyom Radygin)، و نیکیتا تاتارسکیو (Nikita Tatarskiy) هنگام پوشش اعتراضات ضد جنگ در مسکو در ۲۴ فوریه بازداشت شدند و شش ساعت را در اداره پلیس سپری کردند تا نهایتا بدون ورود هرگونه اتهام و با دخالت وکلای خود آزاد شدند.
روزنامه‌نگاران نوایا گازتا، یعنی ایلیا آزر (Ilya Azar) و ایوان ژیلین (Ivan Zhilin)، و دو کارمند رادیو سوبودا یعنی خبرنگار سرگی خازوف کاسیا (Sergei Khazov-Kassia) و فیلمبردار آندری کیسلف (Andrei Kiselev) بیش از دو ساعت را در ۲۶ فوریه در بازداشت پلیس بودند بعد از آنکه به خاطر آماده شدن برای پوشش خبری اعتراضات ضد جنگ در بلگراد، شهری در نزدیکی مرز اوکراین، دستگیر شدند.
وقتی دو روزنامه‌نگار نوایا گازتا برای مصاحبه با مجروحانی که به بیمارستان برده شده بودند به آنجا رفتند یکی از ماموران از آنها خواست بیمارستان را ترک کنند، آنها این واقعه را در مقاله‌ای که همان روز منتشر شد گزارش کردند. آنها گزارش دادند: «دیروز روزنامه‌نگاری از شبکه بلست (Belsat)، شبکه تلویزیونی بلاروسی در تبعید و مستقر در لهستان، در بیمارستان مورد بدرفتاری قرار گرفت و مجبور به پاک کردن تمام عکس‌های خود شد. او می‌گوید شاهد موارد بیشتری از آنچه ما دیدیم بوده است.»
آزار
روزنامه‌نگاران نیز با وجود خطرات موجود به عنوان قربانیان اصلی سرکوب حکومت صدای اعتراض خود را بلند کرده‌اند. برخی در حالی که فقط سر جای خود ایستاده بودند و تابلویی در انتقاد از سانسور بالا گرفته بودند دستگیر شدند در حالی که این تنها شکل مجاز اعتراض بود. دیگران هم تحت فشار قرار گرفته‌اند. برای مثال، النا چرننکو (Elena Chernenko) دبیر میز خارجی نشریه تجاری کومرسانت (Kommersant) به خاطر انتشار نامه‌ای سرگشاده در مخالفت با جنگ که به امضای بیش از ۳۰۰ روزنامه‌نگار رسیده بود، از جمع خبرنگارن مورد تایید کرملین حذف شد.
در همین حال رسانه‌های حکومتی نیز وارد جنگ شده‌اند. کانال تلویزیونی روسیا ۱ (Rossiya 1) در ۲۷ فوریه تصمیم گرفت زمان بیشتری را به برنامه‌هایی اختصاص دهد که پروپاگاندای دولتی پخش می‌کنند، از جمله برنامه گفتگو به میزبانی ولادیمیر سولویف (Vladimir Soloviev) یک ستاره تلویزیونی روسیه که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است. او در برنامه خود که روز ۲۴ فوریه پخش شد گفت: «در روسیه مقامات و روزنامه‌نگاران روسی اگر از پوتین حمایت نکنند باید حذف شوند.»
در رده بندی جهانی آزادی رسانه ها در سال ۲۰۲۱ گزارش‌گران بدون مرز، روسیه در میان ۱۸۰ کشور در ردیف ۱۵۰ قرار دارد.
:اطلاعیه به زبان روسی
روسیه
