انتخاب مجدد فیلیپ نیوسی (Filipe Nyusi) به ریاست جمهوری و پیمان صلحی شکننده با ارتشیان شورشی سابق، باعث کاهش نگرانیها درباره فرو افتادن آزادی رسانهها در موزامبیک نشده است.
دورنمای رسانهای
موزامبیک ادعا میکند نزدیک هزار رسانه دارد که بیشتر روزنامه و مجله هستند. اما بسیاری از آنها به دلیل سودآور نبودن دیگر فعال نیستند. روزنامه نوتیکیاس (Noticias) که تحت مهار و مالکیت دولت است، روزنامه اصلی کشور است. او پیز (O País) هم محبوبترین روزنامه مستقل است. ساوانا (Savana) و کانال د موزامبیک (Canal de Moçambique) هفتهنامههای مستقلی هستند که پرستیژ قابل توجهی دارند. موزامبیک همچنین نزدیک ۲۰ شبکه تلویزیونی و بیش از ۵۰ ایستگاه رادیویی دارد.
زمینه سیاسی
شمار زیادی از رسانهها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در مهار مقامات یا اعضای فرلیمو (Frelimo)، حزب حاکم، هستند که استقلال آنها را تضعیف میکند. انتخاباتی که در اکتبر ۲۰۱۹ برگزار شد و در آن رییسجمهور نیوسی بار دیگر به قدرت رسید، قدرت و نفوذ حزب حاکم بر بسیاری از رسانهها را گواهی داد. هیات ناظر انتخابات فرستاده شده از سوی اتحادیه اروپا نیز پوشش این انتخابات را یک سویه توصیف کردند.
چارچوب حقوقی
ظاهرا آزادی و استقلال روزنامهنگاری در قانون اساسی و بنا بر قانونهای ناظر بر رسانهها و حق دسترسی به اطلاعات تضمین شده است. اما این قانونها به ندرت در فضایی اجرا میشوند که هر روز خودکامگی بیشتری را شاهد است و روند دسترسی به اطلاعات در آن دشوارتر میشود.
زمینه اقتصادی
مهار دولت بر رسانهها همچنین از طریق مالکیت آنها و اختصاص تبلیغات انجام میشود. اکثر تبلیغات را شرکتهایی میدهند که عمدتا دولتی هستند و از اقتصاد تمرکزگرای دوران کمونیستی به جا ماندهاند. این امر باعث تسهیل دخالت فراوان در تصمیمهای سردبیری رسانههای حکومتی و حتی رسانههای محلی میشود که آزادی عمل اندکی برای انتقاد از رییسجمهور دارند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
تاثیرات ۱۵ سال حکومت تکحزبی (از ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰) هنوز در مناظرههای عمومی حس میشود. ترس و فرهنگ مخفیکاری همچنان بازدارندههایی جدی برای پخش اطلاعات هستند. تبعیض جنسیتی همچنان به طور گسترده رواج دارد و دسترسی زنان به روزنامهنگاری را محدود میکند.
ایمنی
در سالهای اخیر شاهد حملات کلامی بسیاری علیه روزنامهنگاران بودهایم (تنها چند ده مورد در سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاده است). روزنامهنگاری گزارش کرد وقتی در ژانویه ۲۰۲۳ در حال بازگشت به خانه بوده است چهار افسر پلیس به او حمله کردهاند. موارد دیگری نیز از حمله به روزنامهنگاران توسط مقامهای دولتی گزارش شده است. رفتن به شمال کشور که از سال ۲۰۱۷ درگیر شورش اسلامگرایان است اکنون بدون خطر بازداشت تقریبا غیرممکن است. در ۲۰۱۹، دو روزنامهنگار که سعی کردند به آنجا بروند چهار ماه بازداشت شدند و روزنامهنگار دیگری از آوریل ۲۰۲۰ مفقود شده است. مسدود شدناطلاعرسانی بر رسانههای جهانی هم اثر گذاشته است که هر روز سختتر میتوانند مجوز بگیرند تا این منطقه را پوشش دهند. یک روزنامهنگار بریتانیایی که چندین سال در موزامبیک مستقر بود و موسس یک سایت خبری پیشرو در کشور است به دلایلی مشکوک از کشور اخراج شد و برای ده سال از بازگشت به آنجا ممنوع است.