حملات رییسجمهور سابق ژائير بولسونارو (Jair Bolsonaro) علیه رسانهها تا آخرین روز حکومت او در اواخر ۲۰۲۲ ادامه یافت. رو به وخامت گذاشته است. به قدرت رسیدن دولت رئیسجمهور لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا (Luiz Inácio Lula da Silva) موجب ثبات مجدد روابط میان رسانهها و دولت شد. اما خشونت ساختاری علیه روزنامهنگاران، مالکیت شدیدا متمرکز رسانهها و تاثیرات ضداطلاعات هنوز چالشهایی جدی برای پیشرفت آزادی رسانه هستند.
دورنمای رسانهای
دورنمای رسانهای برزیل با تمرکز بالای مالکیت در بخش خصوصی شناخته میشود که از رابطه نامبارکی میان حلقههای قدرتمند و پرنفوذ حاکم مذهبی، اقتصادی و سیاسی تشکیل میشود. ده شرکت عظیم تجاری متعلق به عده مشخصی از خانوادهها هستند که کل بازار را با هم شریک شدهاند. پنج رسانه بزرگ کشور گلوبو (Globo)، رکورد (Record)، اسبیتی (SBT)، بندیرانتس (Bandeirantes)، و فولها (Folha) هستند. استقلال سردبیر رسانههای منطقهای و محلی خیلی در خطر است چرا که به تبلیغات دولتی وابسته است و رسانههای حکومتی نیز در دوران بولسونارو زیر نفوذ و دخالت سنگین دولت قرار داشتند.
زمینه سیاسی
حکومت بولسونارو از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ وضعیت بسیار بغرنجی را برای رسانههای برزیلی ایجاد کرد. رییسجمهور پیدرپی به روزنامهنگاران و رسانهها توهین میکرد و به شکلی خیلی راهبردی هواداران خود را در شبکههای اجتماعی بسیج میکرد تا حملههای هماهنگی علیه رسانهها با هدف بیاعتبارسازی آنها به راه اندازد و به آنها برچسب دشمن کشور میزد. بولسونارو به عنوان رییسجمهور سابق نیز به این روش ادامه میدهد با هدف اینکه مطمئن شود هوادارانش به اتهامهای فساد علیه او و خانوادهاش و نتایج انتخاباتی که منجر به پیروزی لولا دا سیلوا شد و اقدامات دولت او هیچ باور و اعتقادی ندارند. درحالی که رییسجمهور لولا در برخورد با رسانهها سعی در احیای اصول دموکراتیک دارد اما همواره توسط هواداران بولسونارو و احزاب راست افراطی به چالش کشیده میشود، رقبایی که همواره سعی در بیثبات کردن دولت او دارند.
چارچوب حقوقی
قانون اساسی فدرال مصوب ۱۹۸۸ آزادی رسانه را تضمین میکند و در کل چارچوب حقوقی برزیل بیشتر به نفع انجام آزادانه روزنامهنگاری است. با این وجود، قانون رسانههای تصویری و مخابرات قدیمی، ساده و ناکارآمد است. خبرنگاران و رسانهها اغلب به دست سیاستمداران و گروههای تجاری مورد شکایات حقوقی آزاردهنده قرار میگیرند و این افراد از همه نفوذ خود بهره میگیرند تا رسانهها را بترسانند.
زمینه اقتصادی
در نتیجه بحران جهانی رسانهها به دلیل گسترش شبکههای آنلاین، شرکتهای بزرگ رسانهای کشور سعی دارند الگوهای تجاری خود را از نو بسازند. این شرکتها در چند صنعت و تجارت دیگر سرمایهگذاری میکنند که باعث میشود احتمال تضاد منافع زیاد شود و استقلال سردبیری از بین برود. در همین حال رسانههای محلی هم دائما تضعیف میشوند و رسانههای محلی آنلاین با مشکلاتی برای بقای خود دست و پنجه نرم میکنند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
ادبیات خصمانه دولت بولسونارو از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ نسبت به روزنامهنگاران و رسانهها بیاعتمادی و رفتار خصمانه نسبت به خبرنگاران را در جامعه برزیل تقویت کرد. انتشار گسترده ضد اطلاعات همچنان عرصه بحث و مناظره عمومی را مسموم میکند. برزیل همچنان کشوری شدیدا دو قطبی است و حملات در رسانههای اجتماعی علی رسانهها راه را برای حملات جسمی مکرر علیه روزنامهنگاران هموار کرده است، اتفاقی که به ویژه هنگام انتخابات ۲۰۲۲ و تلاش هواداران بولسونارو برای شورش در مرکز برازیلیا در ۸ ژانویه ۲۰۲۳ دیده شد.
ایمنی
در برزیل طی دهه گذشته دست کم ۳۰ روزنامهنگار کشته شدند که دومین کشور مرگبار منطقه برای خبرنگاران در این بازه است. وبنگاران، مجریان رادیو و روزنامهنگاران مستقلی که در شهرهای کوچک و متوسط کار میکنند و به فساد و سیاست محلی میپردازند از همه آسیبپذیرتر هستند. آزار و حمله آنلاین علیه روزنامهنگاران، به ویژه زنان، در حال افزایش است. در سال ۲۰۲۲، دستکم سه قتل بوقوع پیوست که مستقیم به کار روزنامهنگاری ربط داشت، شامل قتل دام فیلیپس (Dom Phillips) خبرنگار بریتانیایی که درباره جرایم زیستمحیطی علیه جوامع بومی در جنگل آمازون تحقیق میکرد.